Bắc Ninh giảm nghèo bằng công nghệ và tri thức

Chuyển đổi số – đòn bẩy mới của an sinh xã hội

Theo Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Bắc Ninh Bùi Quang Phát, tỉnh xác định giảm nghèo bền vững chỉ hiệu quả khi người dân tự tin làm chủ cuộc sống. Vì vậy, thay vì hỗ trợ trực tiếp như trước, Bắc Ninh chuyển trọng tâm sang tạo động lực để người dân tự chủ về thu nhập và tiếp cận các cơ hội kinh tế mới. Tỉnh khuyến khích các hộ nghèo mạnh dạn tham gia mô hình sản xuất ứng dụng công nghệ cao, tham gia thị trường lao động chất lượng, hoặc khởi nghiệp trong những ngành nghề phù hợp với xu thế số hóa.

Nhờ cách tiếp cận mới, kết quả thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021–2025 chuyển biến rõ rệt. Nếu năm 2021 toàn tỉnh còn 28.848 hộ nghèo (3,47%), thì đến năm 2024 con số này giảm còn 8.308 hộ (0,97%). Những địa bàn từng khó khăn trước đây như khu vực Bắc Giang (cũ) cũng chỉ còn tỷ lệ hộ nghèo 1,73%. Bắc Ninh hoàn thành chỉ tiêu giảm nghèo sớm hơn một năm so với Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh – một thành tích thể hiện rõ hiệu quả của mô hình giảm nghèo dựa trên công nghệ và tự chủ.

Một điểm sáng trong chương trình giảm nghèo đa chiều của Bắc Ninh là ứng dụng mạnh mẽ chuyển đổi số. Tỉnh đã xây dựng cơ sở dữ liệu số về hộ nghèo, cận nghèo và hộ mới thoát nghèo, cập nhật theo thời gian thực, giúp chính quyền theo dõi sát từng hộ và đưa ra chính sách hỗ trợ phù hợp, kịp thời.

Không chỉ quản lý, công nghệ số còn được đưa vào phục vụ trực tiếp người dân. Các dịch vụ công như vay vốn ưu đãi, đăng ký học nghề, tra cứu bảo hiểm y tế, thông tin khám chữa bệnh được số hóa, giúp người dân – đặc biệt là hộ nghèo – tiết kiệm thời gian, giảm chi phí đi lại. Với người dân vùng khó khăn, việc có thể “giải quyết thủ tục trên điện thoại” là bước đột phá quan trọng, giúp họ tiếp cận đầy đủ quyền lợi an sinh.

Trong lĩnh vực nông nghiệp, chuyển đổi số đã giúp thay đổi phương thức sản xuất truyền thống. Tại nhiều địa phương, người dân ứng dụng công nghệ cảm biến, IoT để giám sát môi trường nuôi trồng, sử dụng nhà màng – nhà lưới, trồng rau công nghệ cao, áp dụng quy trình nông nghiệp hữu cơ và nông nghiệp tuần hoàn. Các mô hình này vừa giảm rủi ro, vừa bảo đảm chất lượng nông sản, tăng thu nhập cho người dân.

Giai đoạn 2021–2024, Bắc Ninh triển khai đồng bộ ba nhóm giải pháp nhằm tạo nền tảng sinh kế lâu dài cho người dân.

Thứ nhất là đào tạo nghề gắn với nhu cầu của doanh nghiệp và xu hướng chuyển đổi số. Trong 4 năm, hơn 4.800 lao động đã được đào tạo nghề ngắn hạn, 70% trong số đó có việc làm ngay sau đào tạo. Các trường nghề như Cao đẳng Bắc Ninh và Cao đẳng Công nghệ Việt – Hàn được đầu tư thiết bị mô phỏng dây chuyền sản xuất tự động, giúp học viên tiếp cận trực tiếp kỹ năng nghề đang được doanh nghiệp cần.

Thứ hai là hỗ trợ xuất khẩu lao động. Đây là hướng đi mang lại hiệu quả nhanh và bền vững. Các hộ nghèo, cận nghèo được hỗ trợ vay vốn, đào tạo ngoại ngữ và tư vấn nghề nghiệp trước khi xuất cảnh. Thu nhập từ các thị trường Nhật Bản, Hàn Quốc, châu Âu góp phần rõ rệt vào việc nâng cao đời sống và tạo vốn tích lũy khi lao động trở về.

Thứ ba là hỗ trợ về nhà ở. Từ năm 2021 đến nay, tỉnh đã hỗ trợ xây mới và sửa chữa 155 căn nhà với tổng kinh phí hơn 11 tỷ đồng. Nhà kiên cố giúp hộ nghèo ổn định cuộc sống, yên tâm tham gia mô hình sinh kế và có chỗ dựa vững chắc để phát triển kinh tế.

Phát triển sinh kế theo chuỗi giá trị – hướng đi của giai đoạn mới

Bước sang giai đoạn 2024–2025, Bắc Ninh tập trung nâng cao giá trị nông sản và tránh tái nghèo bằng cách phát triển sinh kế theo chuỗi giá trị. Tỉnh tăng cường kết nối nông dân với hợp tác xã, doanh nghiệp chế biến và tiêu thụ; mở rộng các mô hình rau sạch, chăn nuôi hữu cơ, nông nghiệp tuần hoàn. Các hợp tác xã được hỗ trợ chuyển đổi số, truy xuất nguồn gốc sản phẩm, quảng bá và bán hàng qua sàn thương mại điện tử.

Nhiều mô hình thiết thực như trồng rau công nghệ cao, học nghề điện – cơ khí dân dụng được người dân hưởng ứng mạnh nhờ tính thực tiễn cao, “học nhanh – làm được ngay – thu nhập ổn định”. Điều này cho thấy người dân không chỉ tiếp nhận mô hình mới mà còn chủ động áp dụng để tạo thu nhập.

Trong thời gian tới, Bắc Ninh đặt mục tiêu tiếp tục xây dựng nông thôn hiện đại, văn minh, gắn phát triển kinh tế với chuyển đổi số. Tỉnh định hướng thu hút doanh nghiệp đầu tư vào nông nghiệp công nghệ cao; phát triển hợp tác xã kiểu mới; số hóa quy trình sản xuất – tiêu thụ nông sản; đồng thời đẩy mạnh chương trình OCOP và hoàn thiện cơ sở dữ liệu số về an sinh xã hội.

“Chúng tôi mong muốn mỗi hộ dân không chỉ thoát nghèo mà còn có khả năng làm giàu dựa trên tri thức, công nghệ và sự nỗ lực của chính mình”, ông Bùi Quang Phát nhấn mạnh. “Giảm nghèo phải gắn với hiện đại hóa nông thôn và chuyển đổi số để người dân thực sự làm chủ tương lai”.

Với cách làm linh hoạt, minh bạch và bền bỉ, Bắc Ninh đang khẳng định quyết tâm “không để ai bị bỏ lại phía sau”, đồng thời kiến tạo một nền nông thôn hiện đại – nơi công nghệ trở thành động lực, người dân trở thành trung tâm của phát triển bền vững.