Miễn viện phí cho bệnh nhân ung thư và suy thận: Không nên trì hoãn!

+ Vì sao nhóm bệnh nhân ung thư và suy thận lại được xem là cần ưu tiên miễn viện phí ngay không thể trì hoãn?

- Trong điều kiện kinh tế, văn hóa và xã hội hiện nay việc miễn viện phí toàn dân là việc cần làm, tuy nhiên chúng ta cần ưu tiên miễn viện phí ngay cho nhóm đối tượng bệnh nhân ung thư và bệnh nhân lọc máu chu kỳ (thận nhân tạo) vì hai loại bệnh này nếu không may mắc phải thì dù có là người giàu cũng sẽ trở thành người nghèo trong thời gian không lâu, bởi chi phí điều trị cho bệnh tật rất tốn kém trong khi sức khỏe, tinh thần suy sụp và chắc chắn sẽ ảnh hưởng đến làm ăn, kinh tế và thu nhập.

Với mức chi trả từ quỹ bảo hiểm y tế (BHYT) hiện nay thì người bệnh vẫn phải đồng chi trả 5 - 20% tùy vào loại thẻ, tuy nhiên ngay cả với những đối tượng được chi trả 100% thì trên thực tế người bệnh vẫn phải chi từ tiền túi cho các khoản ngoài phạm vi thanh toán của quỹ BHYT, thậm chí có những loại thuốc, vật tư thuộc phạm vi được thanh toán nhưng người bệnh vẫn phải mua bởi nhiều lý do khác nhau, đơn cử như tại cơ sở khám bệnh chữa bệnh, mức chi đã vượt dự toán, thuốc, vật tư đã hết thầu.

+ Áp dụng chi trả 100% cho bệnh nhân ung thư và suy thận thì quỹ BHYT có “gánh” được không ?

- Theo tôi là được! Bởi lẽ, theo luật BHYT, quỹ BHYT là quỹ ngắn hạn hình thành trên nguyên tắc đóng/hưởng, tuy nhiên cũng theo luật, khi mất cân đối chi vượt thu thì theo quy định tại khoản 5 Điều 9 Luật Bảo hiểm y tế, Chính phủ sẽ quyết định nguồn tài chính để đảm bảo việc khám bệnh, chữa bệnh BHYT trong trường hợp mất cân đối thu chi quỹ BHYT. Mặt khác trong lịch sử kể từ khi hình thành cho đến nay quỹ BHYT chưa bao giờ bị mất cân đối, hàng năm số kết dư vẫn trong giới hạn an toàn.

+ Để chính sách miễn viện phí cho hai đối tượng này bền vững, đâu là giải pháp quan trọng nhất trong kiểm soát giá thuốc, vật tư và tránh tình trạng lạm dụng kỹ thuật y tế?

- Để triển khai chủ trương này, trước hết cần xem xét sửa đổi Luật Bảo hiểm y tế, bởi quy định hiện hành chưa cho phép áp dụng cơ chế như đề xuất. Đồng thời, cần làm rõ khái niệm và phương thức hỗ trợ. Theo tôi, không nên dùng thuật ngữ “miễn” mà nên điều chỉnh chế độ hưởng BHYT. Cụ thể, cấp thẻ BHYT miễn phí 100% cho người mắc bệnh ung thư, suy thận, người nghèo, cận nghèo, người già, trẻ em, đồng bào dân tộc, người ở vùng sâu, vùng xa, biên giới, hải đảo, người thu nhập thấp và nhóm yếu thế. Đồng thời, nâng mức hưởng khi khám, chữa bệnh lên 100%, bảo đảm không đồng chi trả và quỹ BHYT chi đúng, đủ thuốc, vật tư, kỹ thuật cho nhóm bệnh nhân này; hướng tới giảm chi trả từ tiền túi, hạn chế nợ đọng BHYT tại các bệnh viện.

+ Các bệnh viện chuẩn bị gì để triển khai nếu Nhà nước mở rộng chính sách miễn viện phí ở nhóm đối tượng ưu tiên này?

- Tại Việt Nam, Nhà nước hiện nắm giữ hơn 90% số giường bệnh nội trú, đồng nghĩa với việc kiểm soát hiệu quả hoạt động khám và điều trị. Tuy nhiên, lĩnh vực dược, vật tư tiêu hao và trang thiết bị y tế lại hoàn toàn do doanh nghiệp tư nhân hoặc công ty cổ phần đảm nhiệm, từ sản xuất, nhập khẩu đến phân phối. Điều này tạo thách thức lớn khi triển khai chính sách miễn viện phí toàn dân, đặc biệt với nhóm bệnh nhân ung thư và suy thận, bởi chi phí thuốc và vật tư luôn chiếm tỷ trọng lớn trong mỗi đợt điều trị. Giá thuốc, vật tư tại Việt Nam hiện cũng cao hơn đáng kể so với nhiều nước trong khu vực.

Để thực hiện chính sách này, cần một lộ trình quyết liệt, minh bạch và đồng bộ; quan trọng nhất là phải xóa bỏ tình trạng mập mờ, độc quyền, lợi ích nhóm trong lĩnh vực dược – thiết bị y tế. Đồng thời, phải sửa đổi luật và hàng loạt văn bản dưới luật để tạo hành lang pháp lý chặt chẽ và công bằng.

Lộ trình miễn viện phí toàn dân ở Việt Nam đang được Bộ Y tế xây dựng, chia làm nhiều giai đoạn, hướng tới năm 2030-2035 sẽ miễn phí các dịch vụ y tế cơ bản, bắt đầu sử dụng việc tăng chi trả tiền, hỗ trợ đối tượng yếu thế, tập trung cơ sở y tế và tăng cường khả năng đảm bảo để giảm tốc độ chi tiêu cho người dân. Giai đoạn đầu (từ năm 2026) sẽ miễn phí khám định kỳ/sàng lọc cho nhóm ưu tiên, tăng thanh toán bảo hiểm, đến năm 2030 bảo hiểm toàn dân với chi phí cơ bản được miễn, mục tiêu cuối cùng là công bằng y tế, không ai bị bỏ lại phía sau.