Quyết liệt gỡ “nút thắt” ùn tắc giao thông

Để giải quyết “bài toán” này, quan điểm và nguyên tắc được UBND thành phố Hà Nội đặt ra trong giai đoạn 2026 - 2030 và những năm tiếp theo là phải tăng đầu tư cho hạ tầng giao thông và giảm mật độ phương tiện đồng bộ, khoa học, trong đó sẽ tập trung phát triển đường sắt đô thị, xe buýt xanh kết hợp với phát triển mô hình đô thị gắn với giao thông công cộng (TOD)...

Hà Nội có 9,38 triệu phương tiện

Theo thống kê, trên địa bàn thành phố Hà Nội hiện có khoảng 8,8 triệu dân với gần 9,38 triệu phương tiện, trong đó xe máy chiếm 86%, còn lại là ô tô. Tỉ lệ tăng phương tiện giao thông cá nhân là 4 - 5%/năm, tỉ lệ tăng dân số 1,9 - 2,1%, trong khi tốc độ tăng diện tích đất dành cho giao thông đạt khoảng 0,35%. Cùng với ý thức của một bộ phận người dân chưa cao, chưa tuân thủ nghiêm pháp luật trật tự, an toàn giao thông, đây là nguyên nhân chính gây ùn tắc giao thông trên địa bàn thành phố.

Ủy viên Ban Thường vụ Thành ủy, Phó Chủ tịch UBND thành phố Hà Nội Dương Đức Tuấn nhận định, nguyên nhân chủ yếu của tình trạng ùn tắc giao thông hiện nay là do sự mất cân đối nghiêm trọng giữa hạ tầng và việc gia tăng phương tiện. Trong đó, hệ thống hạ tầng giao thông chưa được đầu tư hoàn thiện theo quy hoạch. Mạng lưới các tuyến đường giao thông thuộc hệ thống hạ tầng khung vẫn chưa hình thành đồng bộ; hệ thống các tuyến đường hướng tâm kết nối đô thị trung tâm với đô thị vệ tinh vẫn chủ yếu khai thác trên cơ sở hệ thống đường quốc lộ hiện có; hệ thống cầu vượt sông Hồng, sông Đuống kết nối khu vực hai bên sông còn thiếu. Mạng lưới đường sắt đô thị (phương tiện di chuyển xương sống trong đô thị) vẫn đang trong giai đoạn đầu tư. Loại hình xe buýt nhanh BRT mới chỉ hình thành được 1/8 tuyến. Tỉ lệ vận tải hành khách công cộng vẫn còn thấp, chỉ đạt 19,5%. Việc sử dụng phương tiện cá nhân phục vụ nhu cầu đi lại vẫn là chủ yếu...

Về cầu, mật độ dân cư lớn, tốc độ tăng dân số cơ học cao (khoảng 2.398 người/km2), gấp 8,2 lần so với mật độ dân số cả nước; tốc độ tăng dân số cơ học trung bình hằng năm 1,4%/năm làm cho mật độ giao thông trên nhiều tuyến đường, nút giao thông rất lớn, đặc biệt là vào các khung giờ cao điểm. Việc xây dựng các khu đô thị vệ tinh theo quy hoạch chưa thực hiện được. Trong khi đó, các khu đô thị, chung cư cao tầng trong nội đô phát triển nhanh. Ý thức chấp hành pháp luật của người dân khi tham gia giao thông chưa cao, kiểm tra, xử lý vi phạm có lúc, có nơi chưa thực sự kiên quyết. Khi xảy ra sự cố giao thông trên các tuyến trục chính, cầu lớn rất dễ xảy ra ùn tắc kéo dài.

Đề cập đến vấn đề gia tăng phương tiện giao thông quá nhanh, gây quá tải hạ tầng giao thông, Phó Giám đốc Sở Xây dựng Hà Nội Trần Hữu Bảo thông tin, qua rà soát, trục đường Nguyễn Trãi có lưu lượng gấp 2,5 - 3,2 lần so với thiết kế, trục đường Nguyễn Xiển - Khuất Duy Tiến gấp 4,3 - 4,9 lần so với thiết kế, trục đường Lê Văn Lương gấp 2,7 - 3,3 lần so với thiết kế...

“Việc quản lý, thực hiện quy hoạch xây dựng, kiểm soát phát triển nhà cao tầng trong khu vực nội đô; di dời các cơ sở giáo dục đại học, cơ sở giáo dục nghề nghiệp và các cơ quan, đơn vị trong khu vực nội thành còn hạn chế, dẫn đến mật độ dân cư tập trung vào khu vực nội thành cao (từ Vành đai 3 trở vào), đồng nghĩa với việc lưu lượng phương tiện cá nhân tăng cao, đặc biệt trong giờ cao điểm” - ông Trần Hữu Bảo đánh giá.

Triển khai 16 nhóm giải pháp giải quyết ùn tắc

Trong Chương trình số 02-CTr/TU về công tác toàn khóa của Ban Chấp hành Đảng bộ thành phố Hà Nội khóa XVIII, nhiệm kỳ 2025 - 2030 vừa được Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Thành ủy Nguyễn Duy Ngọc ký, ban hành ngày 29-11-2025, ùn tắc giao thông và ô nhiễm môi trường là vấn đề được ưu tiên xử lý.

Với tinh thần quyết tâm đó, ngày 7-12-2025, UBND thành phố Hà Nội đã ban hành Kế hoạch số 330/KH-UBND triển khai các giải pháp nhằm giảm thiểu ùn tắc trên địa bàn thành phố giai đoạn 2026 - 2030 và những năm tiếp theo. Mục tiêu của kế hoạch nhằm huy động mọi nguồn lực, triển khai đồng bộ các giải pháp, áp dụng các thành tựu khoa học công nghệ tiên tiến vào bảo đảm trật tự, an toàn giao thông, chống ùn tắc giao thông tiến tới xây dựng hệ thống giao thông đô thị Hà Nội đồng bộ, hiện đại, thông minh, lấy phát triển vận tải hành khách công cộng và quản lý nhu cầu giao thông làm nòng cốt.

Kế hoạch đặt ra các chỉ tiêu quan trọng như tỉ lệ đất dành cho giao thông đạt tối thiểu 14 -16%; đất dành cho giao thông tĩnh đạt tối thiểu 1%. Vận tải hành khách công cộng đáp ứng nhu cầu đi lại của người dân: 30% - 35%. Hoàn thành 100km đường sắt đô thị (hoàn thành 5 tuyến, đoạn tuyến); mở mới tối thiểu 20 - 24 tuyến xe buýt xanh. Hoàn thành 9 cầu qua sông Hồng, sông Đuống; hoàn thành khép kín các vành đai; xóa bỏ các điểm ùn tắc nghiêm trọng; giảm ít nhất 30 - 40% số điểm ùn tắc hiện có. Tăng năng lực thông hành tại 50 nút giao trọng điểm bằng giải pháp tổ chức giao thông và điều khiển tín hiệu thông minh...

Thành phố xác định một số nguyên tắc xuyên suốt, trong đó nhấn mạnh tăng cung - giảm cầu đồng bộ, khoa học; lấy đường sắt đô thị, xe buýt xanh làm trục chủ đạo kết hợp với phát triển TOD dọc hai bên; lấy giao thông thông minh là giải pháp đột phá, dài hạn... Trong 16 nhóm giải pháp (10 nhóm lâu dài và 6 nhóm trước mắt), đầu tư xây dựng kết cấu hạ tầng giao thông đường bộ; đầu tư xây dựng hệ thống đường sắt đô thị; phát triển mạng lưới giao thông tĩnh và phát triển vận tải hành khách công cộng bằng xe buýt... vẫn là những nhóm giải pháp quan trọng hàng đầu cần quyết tâm, quyết liệt triển khai.

Theo chuyên gia giao thông - Tiến sĩ Phan Lê Bình, khoảng 5 - 7 năm trước, xe ô tô chỉ đi hàng một trên các con đường của Hà Nội. Ngày nay, xe ô tô đã dàn hàng 3, hàng 4. Với mức thu nhập ngày càng tăng của người dân và với việc giảm giá ô tô do Việt Nam tham gia vào các hiệp định kinh tế quốc tế, chúng ta đang đối mặt với nguy cơ “ô tô hóa” ngày càng khốc liệt. Cùng với quá trình “ô tô hóa” nhanh chóng, tốc độ đi lại trung bình ở Hà Nội đã giảm dần từ 26km/h vào năm 2005 xuống còn 9,4km/h (tức là chậm hơn xe đạp) vào năm 2020. Ùn tắc giao thông đô thị là một vấn đề vô cùng nan giải, đòi hỏi phải thực hiện nhiều biện pháp đa dạng, tiêu tốn rất nhiều công sức, tiền bạc và cả thời gian. Trong đó ưu tiên cho phương tiện giao thông công cộng và dự báo nhu cầu đi lại của người dân cần được ưu tiên thực hiện. Nếu không mạnh tay thực hiện các giải pháp ưu tiên cho giao thông công cộng, chỉ trong 3 - 5 năm nữa Hà Nội sẽ phải đối mặt với “thảm họa ùn tắc”.

Phó Giám đốc Sở Tài chính Lê Trung Hiếu cho rằng, chiến lược đầu tư trọng điểm vào đường sắt đô thị không chỉ là một giải pháp kỹ thuật mà còn là một quyết định mang tính chiến lược. Dù chi phí ban đầu khổng lồ, song hiệu quả lâu dài mang lại rất rõ ràng, bao gồm: Giảm thiểu thiệt hại kinh tế do ùn tắc giao thông (ước tính hàng tỷ USD mỗi năm); tăng năng suất lao động do thời gian di chuyển được rút ngắn. Quan trọng nhất là môi trường đầu tư được cải thiện rõ ràng, góp phần nâng cao vị thế đô thị của Thủ đô Hà Nội trên trường quốc tế.