Khởi đầu thông suốt cho một nền hành chính gần dân, sát dân, vì dân

Mô hình chính quyền địa phương 2 cấp là mô hình tổ chức chính quyền địa phương chưa từng có tiền lệ tại Việt Nam. Nhận diện rõ điều này, từ Chính phủ tới các địa phương đã sớm có những bước chuẩn bị hết sức kỹ lưỡng cho sự vận hành mô hình mới này.

Tại phiên chất vấn và trả lời chất vấn ngày 20/6, Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ Nguyễn Hòa Bình cho biết, Chính phủ đã chuẩn bị kỹ lưỡng về thể chế, nhân sự, hạ tầng, công nghệ và thiết lập nhiều cơ chế hỗ trợ nhằm đồng hành cùng các địa phương trong quá trình chuyển đổi.

Còn tại 34 địa phương, với tâm thế sẵn sàng, đội ngũ cán bộ, công chức của các địa phương đều cố gắng chuẩn bị kỹ lưỡng nhất để vận hành chính thức mô hình chính quyền địa phương hai cấp hiệu quả, thông suốt.

Đơn cử như tại Hà Nội, trong nhiều ngày (từ 20/6 đến 26/6), 126 xã, phường mới trên địa bàn Hà Nội đã bước vào cuộc vận hành thử nghiệm mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, vừa để đánh giá kết quả chuẩn bị trong nhiều tháng qua của cả hệ thống chính trị, vừa là bước kiểm thử các hoạt động của mô hình tổ chức bộ máy mới.

Trước đó, để chuẩn bị cho giai đoạn vận hành thử nghiệm, thành phố đã ban hành nhiều văn bản hướng dẫn; tổ chức 11 đoàn công tác đến từng xã, phường mới để kiểm tra hướng dẫn; huy động và cử hơn 300 cán bộ kỹ thuật đến từng đơn vị sở, ngành, xã, phường mới để hỗ trợ, hướng dẫn trực tiếp. 11 tổ công tác của Ủy ban nhân dân thành phố cũng đã bám sát địa bàn, chỉ đạo, đôn đốc và trực tiếp tháo gỡ khó khăn cho 126 xã, phường mới; tổ chức Hội nghị tập huấn quy mô toàn thành phố (ngày 19/6/2025).

Tại tỉnh Thái Nguyên, từ cuối tháng 6/2025, 100% xã, phường mới thành lập đã tổ chức mô phỏng đầy đủ các phiên họp của Đảng ủy, HĐND, UBND, MTTQ và Trung tâm hành chính công, từ đó hoàn thiện quy trình, rút kinh nghiệm đưa mô hình chính quyền địa phương mới hoạt động thông suốt, không bị gián đoạn, bảo đảm hiệu lực, hiệu quả. Việc vận hành thử được chuẩn bị kỹ lưỡng, sát thực tế, giúp các địa phương rút kinh nghiệm, hoàn thiện quy trình tổ chức, điều hành, sẵn sàng cho ngày chính thức đi vào hoạt động.

Tại Thanh Hoá, từ cuối tháng 6, địa phương đã cho diễn tập các tình huống giả định cho chính quyền 2 cấp mới vận hành, làm sao để việc phục vụ nhân dân được thông suốt, các công việc liên quan đến tổ chức, doanh nghiệp, phục vụ công tác Đảng, đoàn thể diễn ra bình thường. Bên cạnh đó, Thanh Hóa đặc biệt quan tâm là hệ thống công nghệ viễn thông, đường truyền, đảm bảo hạ tầng cơ bản đáp ứng được yêu cầu đề ra.

Có lẽ từ sự chuẩn bị hết sức kỹ lưỡng, thận trọng, công phu ấy nên tâm thế phấn khởi, hài lòng là điều mà báo chí dễ dàng ghi nhận được từ người dân tại các địa phương trong suốt hơn một tuần đầu tiên mô hình chính quyền mới đi vào vận hành. Qua báo cáo bước đầu của các địa phương, việc vận hành mô hình đơn vị hành chính 2 cấp cơ bản thông suốt, ổn định; các thủ tục hành chính được giải quyết nhanh chóng, không bị gián đoạn.

Như tại Hà Nội, ghi nhận của phóng viên Báo Nhà báo và Công luận cho thấy, người dân hài lòng với mô hình mới và chuyển đổi số. Tại Điểm phục vụ hành chính phường Cửa Nam, bà Đặng Kim Anh, một người dân đến giải quyết các thủ tục hành chính đã bày tỏ sự hài lòng: “Mô hình chính quyền hai cấp rất nhanh chóng, thuận tiện cho người dân. Trước đây, làm giấy tờ thường mất nhiều thời gian vì phải đi lại từ phường lên quận. Nay, các thủ tục có thể được thực hiện trong vòng một tích tắc và rất nhanh chóng. Việc kê khai giấy tờ hiện nay được thực hiện trên hệ thống rất nhanh chóng, không phiền hà, thay vì phải viết tay trên giấy tờ bằng bút như trước đây”.

Tại phường Tân Sơn Nhất, Thành phố Hồ Chí Minh, ghi nhận của phóng viên Báo Nhà báo và Công luận cho thấy ngay từ những ngày đầu vận hành chính quyền hai cấp khá đông, hầu hết người dân đều bày tỏ sự hài lòng với công tác phục vụ ở phường. Chị Trương Bảo Lệ, một người dân ở phường Tân Sơn Nhất phấn khởi chia sẻ: “Hôm nay tôi đến làm thủ tục xin giấy chuyển trường cho con, ban đầu tôi nghĩ ngày đầu thì mọi thứ chưa được trơn tru vì sáp nhập các bộ máy nhưng khi tới làm mới thấy quy trình rất chỉn chu, cán bộ, công chức hỗ trợ cho dân nhiệt tình, chúng tôi rất vui vì điều này”.

Không chỉ người dân, quyết tâm cao độ, tinh thần khẩn trương và tâm thế sẵn sàng hết lòng phục vụ người dân là tâm thế của hầu hết các cán bộ các địa phương. Chia sẻ với Báo Nhà báo và Công luận, bà Đặng Thị Hải Duyên – Cán bộ tại Điểm phục vụ hành chính công phường Cửa Nam (Hà Nội) cho biết, bà và các đồng nghiệp đã ở trong tâm thế khẩn trương và háo hức ngay từ khi chính quyền hai cấp bắt đầu hoạt động chính thức. Bà nhận thấy sự chuyển đổi từ chính quyền ba cấp sang hai cấp mang lại nhiều thay đổi trong quy trình thủ tục, khi các thủ tục hành chính cấp quận, huyện trước đây giờ được chuyển về cấp xã đồng thời cho biết sẽ cố gắng học hỏi, nghiên cứu thêm để trong tương lai sẽ phục vụ người dân được tốt hơn.

Tại TP. Hồ Chí Minh, ông Bùi Trường Giang, Phó Giám đốc Trung tâm phục vụ hành chính công phường Sài Gòn cũng bày tỏ sự vui mừng vì được làm việc trong môi trường mới mang tên phường Sài Gòn. Ông Giang cho biết, bên cạnh cảm giác mới mẻ, cán bộ, công chức phường cũng háo hức, hồi hộp, đồng thời mong nhận được nhiều phản hồi của doanh nghiệp, người dân để tiếp thu và thay đổi cho phù hợp với tình hình mới. “Phương châm chúng tôi đặt ra là lấy doanh nghiệp và người dân làm trung tâm phục vụ để các thủ tục hành chính được nhanh chóng, thuận lợi, hạn chế việc người dân phải đi lại nhiều lần”, ông Giang nói thêm.

Cũng cần phải nhắc lại một lần nữa, mô hình chính quyền địa phương 2 cấp là mô hình tổ chức chính quyền địa phương chưa từng có tiền lệ tại Việt Nam. Vì thế, như một lẽ đương nhiên, những bối rối thậm chí là còn vướng trong giai đoạn vận hành khởi đầu là không thể tránh khỏi.

Như nhìn nhận của PGS.TS Vũ Văn Phúc, nguyên Tổng Biên tập Tạp chí Cộng sản: Tuy nhiên, cùng với những thuận lợi căn bản, việc vận hành mô hình chính quyền địa phương 02 cấp cũng đặt ra không ít thách thức trong giai đoạn đầu. Đó là sự bỡ ngỡ trong tổ chức thực hiện, đặc biệt ở các địa phương có diện tích rộng, điều kiện tự nhiên không thuận lợi, giao thông cách trở. Ở những vùng sâu, vùng xa, nơi điều kiện phát triển chưa đồng đều, trình độ dân trí còn thấp, mô hình mới đòi hỏi năng lực lãnh đạo, quản lý cao hơn từ đội ngũ cán bộ địa phương - điều mà nếu không được chuẩn bị kỹ lưỡng có thể gây ra khoảng trống trong chỉ đạo điều hành, thậm chí ảnh hưởng đến ổn định chính trị - xã hội và quốc phòng, an ninh. Đặc biệt, ở những nơi tổ chức Đảng, chính quyền cơ sở chưa thật sự vững mạnh, nguy cơ bị các thế lực thù địch lợi dụng là điều không thể xem nhẹ.

Tuy vậy, mô hình chính quyền địa phương 2 cấp cũng mở ra nhiều triển vọng tích cực. Từ nay, các quyết sách từ cấp tỉnh sẽ được truyền dẫn trực tiếp đến cấp xã - cấp gần dân nhất, hiểu dân nhất - nơi trực tiếp xử lý các vấn đề cụ thể như đất đai, hộ tịch, an sinh xã hội… Điều này sẽ rút ngắn thời gian giải quyết thủ tục hành chính, nâng cao chất lượng phục vụ và sự hài lòng của người dân, doanh nghiệp.

Và trên hết, sự vận hành trơn tru, thông suốt của mô hình chính quyền địa phương 2 cấp là sự khởi đầu cho một nền hành chính hiện đại, minh bạch và kiến tạo, gần dân, sát dân, vì dân phục vụ, vì mục tiêu phát triển đất nước phồn vinh, hạnh phúc. Và quan trọng hơn thế nữa, mô hình chính quyền mới vận hành hiệu quả còn củng cố thêm niềm tin của người dân vào chính quyền, vào kỷ nguyên phát triển mới của đất nước. Vì niềm tin ấy, mọi thách thức, khó khăn sẽ phải được đồng tâm hiệp lực để vượt qua.