Bước chuyển tích cực từ Luật Phòng, chống bệnh truyền nhiễm tới Luật Phòng bệnh

Trao đổi với báo giới, Phó Cục trưởng Cục Phòng bệnh (Bộ Y tế) Phạm Đức Mạnh khẳng định: Trong bối cảnh đất nước vẫn đang đối mặt với gánh nặng kép từ cả bệnh truyền nhiễm và sự gia tăng đáng báo động của các bệnh không lây nhiễm (bệnh ung thư, tim mạch, đái tháo đường, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính, hen phế quản...) và rối loạn sức khỏe tâm thần; cũng như dinh dưỡng không hợp lý dẫn đến hạn chế phát triển thể lực, tầm vóc người Việt; các điều kiện bảo đảm cho công tác phòng bệnh còn nhiều hạn chế; việc xây dựng, ban hành Luật Phòng bệnh với phạm vi điều chỉnh bao quát toàn diện về phòng bệnh là hết sức cần thiết.

Luật Phòng bệnh ra đời sẽ thể chế hóa đầy đủ, toàn diện đường lối, chính sách của Đảng và Nhà nước về phòng bệnh, được khẳng định trong Hiến pháp: “Mọi người có quyền được bảo vệ, chăm sóc sức khỏe, bình đẳng trong việc sử dụng các dịch vụ y tế và có nghĩa vụ thực hiện các quy định về phòng bệnh, khám bệnh, chữa bệnh”, đặc biệt là Nghị quyết số 72-NQ/TW ngày 09/9/2025 của Bộ Chính trị về một số giải pháp đột phá, tăng cường bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe Nhân dân và Nghị quyết số 20-NQ/TW ngày 25/10/2017 của Hội nghị lần thứ sáu Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XII về tăng cường công tác bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe nhân dân trong tình hình mới.

Ngành y tế đang chuyển mạnh từ tư duy tập trung “khám bệnh, chữa bệnh” sang “chủ động phòng bệnh”, “phòng bệnh từ sớm, từ xa, từ cơ sở”, chú trọng bảo vệ, chăm sóc, nâng cao sức khỏe toàn diện, liên tục theo vòng đời.

Dự thảo Luật Phòng bệnh quy định về phòng, chống bệnh truyền nhiễm; phòng, chống bệnh không lây nhiễm, các rối loạn sức khỏe tâm thần và các yếu tố nguy cơ khác; dinh dưỡng trong phòng bệnh và các điều kiện bảo đảm để phòng bệnh. Luật áp dụng đối với cơ quan, tổ chức, cá nhân trong nước, nước ngoài tại Việt Nam.

Dự thảo Luật Phòng bệnh gồm 6 chương, 41 điều, được thiết kế dựa trên 5 nhóm chính sách lớn đã được Chính phủ thông qua, bao gồm: Phòng, chống bệnh truyền nhiễm; phòng, chống bệnh không lây nhiễm; phòng, chống các rối loạn sức khỏe tâm thần; Dinh dưỡng trong phòng bệnh và các điều kiện bảo đảm để phòng bệnh.

Nội dung cơ bản của dự thảo Luật Phòng bệnh tập trung vào 02 nhóm:

Thứ nhất, với Nhóm nội dung sửa đổi, hoàn thiện của Luật phòng chống bệnh truyền nhiễm: Dựthảo Luật đã quy định rõ về cách thức phân loại bệnh, dịch bệnh truyền nhiễm và thanh toán, loại trừ một số bệnh truyền nhiễm lưu hành. Đồng thời, quy định các biện pháp phòng, chống bệnh, dịch bệnh truyền nhiễm (như giám sát bệnh truyền nhiễm; cách ly y tế; kiểm dịch y tế; bảo đảm an toàn, an ninh sinh học trong xét nghiệm; vắc xin, sinh phẩm và tiêm chủng...). Đặc biệt, dự thảo Luật đã bổ sung các biện pháp khác theo quy định của pháp luật về tình trạng khẩn cấp và phòng thủ dân sự khi dịch bệnh vượt quá khả năng, điều kiện ứng phó, khắc phục hậu quả; quyền, nghĩa vụ của cơ quan, tổ chức, cá nhân.

Đáng chú ý, dự thảo Luật đã quy định ngày Sức khỏe toàn dân Việt Nam là ngày 07 tháng 4 hằng năm nhằm lan tỏa tinh thần “chủ động phòng bệnh” trong toàn dân.

Thứ hai, với Nhóm nội dung bổ sung mới so với quy định hiện hành: Dự thảo Luật đã chú trọng công tác phòng, chống bệnh không lây nhiễm: quy định các biện pháp phòng, chống bệnh, các yếu tố nguy cơ gây bệnh; phát hiện sớm, dự phòng bệnh và quản lý bệnh tại cộng đồng. Trong đó, dự thảo Luật Phòng bệnh bổ sung quy định về khám sức khỏe định kỳ và khám sàng lọc để thể chế Nghị quyết số 72-NQ/TW của Bộ Chính trị: “Người dân được khám sức khỏe định kỳ hoặc khám sàng lọc miễn phí ít nhất mỗi năm một lần từ năm 2026”.

Đặc biệt, dự thảo Luật này đặc biệt quan tâm việc phòng, chống các rối loạn sức khỏe tâm thần.Đây là nội dung bổ sung mới, sức khỏe tâm thần là một phần quan trọng của sức khỏe toàn diện. Luật quy định các yếu tố nguy cơ, phát hiện sớm và các biện pháp phòng ngừa mắc rối loạn sức khỏe tâm thần; quyền và trách nhiệm của cơ quan, tổ chức, cá nhân trong phòng, chống rối loạn sức khỏe tâm thần;

Cùng với đó, dự thảo Luật Phòng bệnh cũng chú trọng vấn đề dinh dưỡng trong phòng bệnh, nhấn mạnh nguyên tắc thực hiện dinh dưỡng trong phòng bệnh là phải thực hiện trong suốt vòng đời, chú trọng dinh dưỡng 1.000 ngày đầu đời từ khi mang thai đến trẻ dưới 24 tháng tuổi (Đây là giai đoạn vàng quyết định thể lực và tầm vóc của trẻ em do yếu tố dinh dưỡng). Đồng thời Luật quy định cụ thể về dinh dưỡng cho một số nhóm đối tượng (phụ nữ có thai, bà mẹ cho con bú và trẻ dưới 24 tháng tuổi; trẻ em, lứa tuổi học đường, người lao động và người cao tuổi).

Phó Cục trưởng Cục Phòng bệnh (Bộ Y tế) Phạm Đức Mạnh nhấn mạnh: Đầu tư cho phòng bệnh chính là đầu tư cho phát triển bền vững, là “khoản đầu tư thông minh nhất” để giảm gánh nặng kinh tế khổng lồ do bệnh tật gây ra. Với ý nghĩa đó, Luật Phòng bệnh khi được ban hành được kỳ vọng sẽ tạo nền tảng pháp lý toàn diện, góp phần nâng cao sức khỏe thể chất, tinh thần, tầm vóc và chất lượng cuộc sống của người Việt Nam./.