Vai trò của báo chí Liên hiệp Hội Việt Nam trong cuộc chấn hưng văn hóa

Phát biểu khai mạc Hội thảo, PGS.TS Phạm Ngọc Linh, Phó Chủ tịch Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam nhấn mạnh, văn hóa là yếu tố nền tảng của xã hội, có sức lan tỏa mạnh mẽ, tác động tới mọi mặt đời sống, từ tư tưởng, tình cảm, nhận thức đến hành vi ứng xử của mỗi cá nhân. Khi môi trường văn hóa lành mạnh, xã hội ổn định và phát triển; ngược lại, khi văn hóa xuống cấp sẽ gây ra những hệ lụy tiêu cực.

“Đặc biệt khi đất nước đứng trước những dấu mốc lớn và vận hội mới, chấn hưng văn hóa là yêu cầu cấp thiết, vừa là động lực, vừa là nền tảng cho phát triển và tiến bộ xã hội”, PGS.TS Phạm Ngọc Linh nói.

Theo GS.TS Từ Thị Loan, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Văn hóa Thăng Long, trong tiến trình xây dựng nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc, báo chí khoa học - kỹ thuật không chỉ truyền tải tri thức mà còn là cầu nối giữa thành tựu khoa học với đời sống văn hóa. Nhiều công nghệ mới như trí tuệ nhân tạo (AI), dữ liệu lớn, bảo tồn di sản số hóa đã được phổ biến qua báo chí, góp phần định hướng xã hội và khơi dậy sáng tạo.

Hệ thống báo chí của Liên hiệp Hội Việt Nam hiện có 69 cơ quan (1 báo, 68 tạp chí), trong đó 27 tạp chí được tính điểm học hàm, học vị. Nhiều ấn phẩm như Khoa học và Tổ quốc, Tinh hoa Đất Việt, Trí thức và Phát triển… đã tích cực truyền bá giá trị văn hóa khoa học, phản ánh đời sống văn hóa cơ sở, khơi dậy tinh thần tự học, bảo vệ môi trường văn hóa bản địa.

TS.Đặng Vũ Cảnh Linh, Phó Viện trưởng Viện Đào tạo, Bồi dưỡng cán bộ và Nghiên cứu khoa học (Mặt trận Tổ quốc Việt Nam) phân tích, đóng góp của báo chí không chỉ dừng ở việc đưa tin về các hoạt động văn hóa, mà còn tham gia trực tiếp vào quá trình sản xuất sản phẩm văn hóa và kiến tạo hệ sinh thái tác động toàn diện đến công cuộc chấn hưng văn hóa.

Báo chí lưu giữ, bảo tồn và đồng thời phát hiện, tôn vinh giá trị văn hóa mới, tạo nền tảng cho nghiên cứu, gìn giữ và phát huy di sản trong hội nhập. Không chỉ truyền tải, báo chí còn khuyến khích đổi mới, giúp nhiều hiện tượng văn hóa mới trở thành xu hướng trong nước và vươn ra quốc tế, như trường hợp các sản phẩm nghệ thuật đương đại “Nam Quốc Sơn Hà”, Bắc Bling được báo chí giới thiệu, phân tích và tạo hiệu ứng lan tỏa.

TS. Đặng Vũ Cảnh Linh cũng nhấn mạnh vai trò giám sát, phản biện xã hội của báo chí trong lĩnh vực văn hóa – làm cầu nối giữa cơ quan quản lý và cộng đồng; vừa tuyên truyền, giữ gìn thuần phong mỹ tục, vừa đấu tranh với các biểu hiện lệch lạc.

Tại hội thảo, các đại biểu đều nhất trí rằng, chấn hưng văn hóa không chỉ là phục dựng truyền thống mà còn là đổi mới tư duy, nâng cao tri thức, khơi dậy khát vọng phát triển. Báo chí của Liên hiệp Hội Việt Nam, với đặc thù gắn bó cùng lực lượng trí thức khoa học - kỹ thuật, cần tiếp tục giữ vững tiêu chí “trí tuệ chuẩn mực - phản biện - xây dựng”, trở thành nền tảng tinh thần cho đời sống văn hóa khoa học lành mạnh, chuẩn mực và tiến bộ.

Bên cạnh đó, báo chí của Liên hiệp Hội Việt Nam đổi mới tư duy (không chỉ phản ánh hoạt động của hội mà còn là lực lượng xây dựng tri thức, định hướng văn hóa), đào tạo nhân lực (bồi dưỡng phóng viên, biên tập viên am hiểu văn hóa, có kỹ năng truyền thông hiện đại, đồng thời mời chuyên gia văn hóa làm cố vấn), đa dạng hình thức truyền thông (phát triển chuyên trang, podcast, video, infographics; ứng dụng công nghệ số, thực tế ảo để giới thiệu di sản), tăng cường liên kết, huy động nguồn lực...