Quảng Ngãi đẩy mạnh giảm nghèo thông tin, tạo chuyển biến từ cơ sở

Kết quả nổi bật từ cách làm đồng bộ

Trong 5 năm qua, tỉnh Quảng Ngãi đã triển khai Tiểu dự án 1 – Giảm nghèo về thông tin theo hướng đồng bộ cả về truyền thông, hạ tầng và nâng cao năng lực đội ngũ cơ sở. Từ đó tạo ra bước chuyển biến rõ rệt trong khả năng tiếp cận thông tin của người dân, đặc biệt ở những nơi từng bị xem là “vùng trắng” về truyền thông.

Một trong những điểm nhấn đáng chú ý là công tác đào tạo, bồi dưỡng nhân lực. Tỉnh đã tổ chức 10 lớp tập huấn với hơn 2.300 lượt cán bộ xã, huyện được trang bị kỹ năng làm truyền thông cơ sở, vận hành thiết bị và xây dựng bản tin phù hợp với người dân ít tiếp xúc công nghệ. Những lớp học này không chỉ cung cấp kỹ thuật nghiệp vụ mà còn giúp cán bộ hiểu cách truyền đạt thông tin trực quan, gần gũi – yếu tố quyết định để chính sách đi vào thực tế.

Trên phương diện truyền thông đại chúng, chương trình được triển khai mạnh mẽ với 63 chuyên mục truyền hình, 78 chuyên mục phát thanh, 66 chuyên trang báo in, 58 video clip và nhiều bài viết trên báo điện tử. Các sản phẩm đều có chung mục tiêu: đưa thông tin giảm nghèo đến từng nhóm đối tượng, theo ngôn ngữ và hình thức mà họ dễ đón nhận nhất.

Hạ tầng truyền thông – điểm yếu cố hữu ở vùng khó khăn – được đầu tư đáng kể. Tỉnh đã lắp đặt 121 cụm loa thông minh ứng dụng công nghệ thông tin – viễn thông tại 6 huyện miền núi và hải đảo; nâng cấp 136 đài truyền thanh xã; và dự kiến lắp đặt thêm 87 cụm loa trong năm 2025. Nhờ đó, tiếng loa xã – một công cụ truyền tin truyền thống nhưng hiệu quả – được “số hóa”, phủ sóng tới những khu dân cư mà trước đây sóng radio còn chập chờn.

Những nỗ lực này mang lại kết quả cụ thể: 90% hộ nghèo, cận nghèo tại Quảng Ngãi (cũ) có thể tiếp cận và sử dụng dịch vụ viễn thông, internet; 95,03% hộ ở các huyện nghèo và 99,4% hộ khu vực bãi ngang, ven biển, hải đảo được tiếp cận đầy đủ thông tin về giảm nghèo; Đều đạt 100% so với mục tiêu đến năm 2025.

Tại tỉnh Kon Tum (cũ), nơi điều kiện tự nhiên khắc nghiệt hơn, chương trình cũng giúp 85% hộ nghèo, cận nghèo tiếp cận dịch vụ viễn thông – internet và 90% hộ dân vùng nghèo tiếp nhận thông tin giảm nghèo qua các sản phẩm truyền thông. Đây là những con số cho thấy sức lan tỏa thực chất của chương trình, không chỉ trong phạm vi Quảng Ngãi.

Tri thức mở đường, thông tin thay đổi nhận thức

Chưa bao giờ việc phổ cập thông tin, kỹ năng công nghệ trở nên quan trọng như hiện nay – khi chuyển đổi số len lỏi vào mọi lĩnh vực sản xuất và dịch vụ. Ở các xã miền núi Sơn Hà, Sơn Tây hay vùng biển Lý Sơn, loa thông minh và các bản tin điện tử giúp người dân tiếp cận kịp thời dự báo thời tiết, cảnh báo thiên tai, hướng dẫn kỹ thuật canh tác, chính sách hỗ trợ sinh kế.

Không ít hộ trước đây thiếu thông tin nên e ngại tiếp cận chính sách, nay hiểu rõ quyền lợi, biết cách làm hồ sơ, biết tìm kiếm mô hình để học hỏi. Sự thay đổi này góp phần quan trọng trong việc nâng cao mức độ chủ động của người dân – yếu tố cốt lõi của giảm nghèo bền vững.

Cũng nhờ mạng lưới truyền thông đa dạng, tư tưởng trông chờ, ỷ lại ở một bộ phận hộ nghèo dần được khắc phục. Thay vào đó là tinh thần học hỏi, tự lực vươn lên, đặc biệt ở lớp trẻ vùng cao – những người vốn hạn chế tiếp xúc với thông tin.

Dù đạt nhiều kết quả tích cực, chương trình vẫn đối mặt không ít khó khăn. Một số văn bản hướng dẫn chỉ mới được hoàn thiện cuối năm 2024, khiến một số tiểu dự án phải điều chỉnh, ảnh hưởng tới tiến độ giải ngân và triển khai.

Nhân lực là điểm nghẽn quan trọng. Với đặc thù kiêm nhiệm, cán bộ làm công tác thông tin ở xã, huyện thường xuyên luân chuyển, thiếu tính ổn định; dẫn đến việc duy trì liên tục hoạt động truyền thông gặp trở ngại. Trong khi đó, người dân ở vùng khó khăn còn hạn chế kỹ năng số, nên để họ tiếp nhận thông tin hiệu quả đòi hỏi phải có lực lượng hỗ trợ tại chỗ.

Về hạ tầng, nhiều đài truyền thanh cơ sở sử dụng công nghệ cũ, xuống cấp; kinh phí nâng cấp không phải lúc nào cũng sẵn có. Việc duy trì, bảo dưỡng thiết bị ở địa bàn miền núi cũng gặp khó do điều kiện tự nhiên và thiếu nhân lực kỹ thuật.

Những rào cản này cho thấy nhu cầu cấp thiết về sự phối hợp liên ngành và đầu tư ổn định, lâu dài.

Theo định hướng của Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Quảng Ngãi, chương trình giảm nghèo thông tin trong thời gian tới sẽ tập trung vào ba nhóm giải pháp lớn.

Thứ nhất, tiếp tục đổi mới hình thức truyền thông, tăng cường sản xuất nội dung trực quan, sinh động như video ngắn, infographic, chương trình phát thanh tương tác; đồng thời sử dụng ngôn ngữ địa phương để phù hợp với nhiều nhóm đối tượng.

Thứ hai, ứng dụng mạnh mẽ công nghệ số và mạng xã hội, xây dựng các kênh truyền thông hai chiều, nơi người dân có thể phản ánh khó khăn, đặt câu hỏi và nhận tư vấn trực tiếp. Tỉnh cũng định hướng phối hợp doanh nghiệp viễn thông mở rộng điểm truy cập Internet công cộng và hướng dẫn người dân sử dụng thiết bị số an toàn.

Thứ ba, nâng cao năng lực đội ngũ truyền thông cơ sở bằng các lớp bồi dưỡng chuyên sâu về sản xuất nội dung đa phương tiện, kỹ năng truyền thông hiện đại, đánh giá hiệu quả truyền thông. Đồng thời phát huy hệ thống cơ sở để lan tỏa các mô hình thoát nghèo, điển hình tiên tiến – những câu chuyện thực tế luôn có sức thuyết phục mạnh hơn bất kỳ khẩu hiệu nào.

Giảm nghèo bền vững không chỉ là hỗ trợ sinh kế mà còn là trao cho người dân chiếc “chìa khóa tri thức” để tự mở cánh cửa tương lai. Những nỗ lực của Quảng Ngãi trong giảm nghèo thông tin cho thấy cách tiếp cận đúng đắn: đầu tư cho thông tin là đầu tư cho con người, cho phát triển lâu dài.

Khi người dân ở những vùng khó tiếp cận nhất được trang bị thông tin, hiểu biết và kỹ năng cần thiết, họ không chỉ thoát nghèo mà còn có thể vươn lên mạnh mẽ hơn. Và đó mới chính là giá trị bền vững nhất của chương trình giảm nghèo thông tin – sự lan tỏa tri thức đến từng vùng quê, từng cộng đồng, từng gia đình.