Điện Biên nỗ lực vượt khó trong triển khai Chương trình mục tiêu quốc gia

Trong 5 năm triển khai Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi, Điện Biên đã gặp không ít trở ngại. Trước hết, nguồn vốn Trung ương giao chậm (2 năm 2022, 2025), nhất là vốn sự nghiệp, dẫn đến tiến độ thực hiện nhiều nội dung bị kéo dài. Cơ cấu phân bổ vốn cũng bất cập, phân chi tiết đến từng tiểu dự án khiến cơ sở khó chủ động điều chỉnh theo nhu cầu thực tế.

Cùng với đó, văn bản hướng dẫn từ các Bộ, ngành Trung ương ban hành nhiều, có nội dung chồng chéo, chưa thống nhất. Một số chính sách được ban hành muộn so với yêu cầu thực tiễn, ví dụ quy định hỗ trợ nhà ở, đất ở, đất sản xuất. Điều này khiến cấp cơ sở lúng túng, chậm triển khai.

Điều kiện địa hình chia cắt, dân cư phân tán, tập quán sản xuất còn lạc hậu cũng là những rào cản lớn. Việc cung ứng giống cây trồng, vật nuôi vướng quy định của Luật Chăn nuôi, không cho phép sử dụng giống bản địa, khiến hiệu quả hỗ trợ sản xuất chưa cao. Thêm vào đó, nhiều hộ nghèo, cận nghèo không đủ khả năng đối ứng 40% vốn khi tham gia dự án cộng đồng.

Đặc biệt, một số mục tiêu quan trọng khó có khả năng đạt được vào năm 2025, như: thu nhập bình quân tăng gấp đôi so với năm 2020, 45 xã đặc biệt khó khăn thoát nghèo, hay tỷ lệ trường lớp kiên cố, thôn có nhà sinh hoạt cộng đồng.

Khó khăn là vậy, song nhờ sự chỉ đạo quyết liệt của Tỉnh ủy, UBND tỉnh, cùng sự đồng lòng của cả hệ thống chính trị, Điện Biên đã tạo được nhiều dấu ấn nổi bật. Đến hết năm 2024, tỷ lệ hộ nghèo toàn tỉnh còn 21,29%, giảm hơn 13% so với năm 2021; riêng hộ nghèo dân tộc thiểu số giảm 17,56%, đạt mức bình quân 5,85%/năm – vượt chỉ tiêu đề ra.

Kết cấu hạ tầng thiết yếu từng bước được nâng cấp: 100% xã có đường ô tô đến trung tâm được rải nhựa hoặc bê tông; 94% đồng bào dân tộc được sử dụng nước sinh hoạt hợp vệ sinh; 290km đường giao thông nông thôn được cứng hóa. Giáo dục cũng đạt nhiều tiến bộ khi tỷ lệ học sinh tiểu học, THCS đến trường gần như tuyệt đối; số lượng trường phổ thông dân tộc nội trú, bán trú được tăng cường cơ sở vật chất, trang thiết bị đầy đủ.

Trong lĩnh vực văn hóa – xã hội, nhiều lễ hội truyền thống được phục dựng, giá trị văn hóa dân tộc được bảo tồn gắn với phát triển du lịch. Công tác y tế được quan tâm, tỷ lệ phụ nữ sinh con tại cơ sở y tế đạt gần 90%, tỷ lệ suy dinh dưỡng trẻ em dưới 5 tuổi giảm còn 15,79%.

Nền tảng cho giai đoạn tiếp theo

Từ những kết quả đạt được, có thể thấy Điện Biên đã biến thách thức thành động lực. Việc triển khai Chương trình MTQG không chỉ góp phần giảm nghèo bền vững mà còn tạo tiền đề quan trọng cho phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số.

Bước sang giai đoạn 2026-2030, tỉnh Điện Biên đề xuất một số định hướng lớn. Thứ nhất, kiến nghị Quốc hội, Chính phủ cho phép kéo dài thời gian giải ngân vốn còn lại của giai đoạn 2021-2025 sang giai đoạn mới, bảo đảm sử dụng hết nguồn lực đã được phân bổ. Thứ hai, đề xuất gộp 3 Chương trình MTQG thành một Chương trình thống nhất, nhằm giảm chồng chéo, nâng cao hiệu quả triển khai và giám sát.

Về cơ chế vốn, tỉnh mong muốn điều chỉnh theo hướng Trung ương bảo đảm 100% vốn đối với các địa phương khó khăn, trong đó tăng tỷ trọng vốn đầu tư (80-90%) và giảm vốn sự nghiệp. Cơ chế phân cấp, phân quyền sẽ được đẩy mạnh, giao cho địa phương chủ động phân bổ và điều chỉnh vốn để linh hoạt hơn trong quá trình thực hiện.

Bên cạnh đó, Điện Biên xác định ưu tiên đầu tư hạ tầng thiết yếu, hỗ trợ sinh kế, phát triển nguồn nhân lực, nâng cao dân trí, đào tạo nghề gắn với tạo việc làm cho đồng bào dân tộc thiểu số. Tỉnh cũng nhấn mạnh yêu cầu phát triển đồng bộ, tránh dàn trải, bảo đảm đúng mục tiêu, đúng đối tượng và phát huy hiệu quả bền vững của nguồn vốn đầu tư.

Với quyết tâm chính trị cao và những bài học kinh nghiệm đã đúc rút, Điện Biên kỳ vọng sẽ tiếp tục vươn lên mạnh mẽ, nâng cao đời sống Nhân dân, củng cố vững chắc niềm tin của đồng bào các dân tộc vào đường lối, chính sách của Đảng và Nhà nước.