Cán bộ tiếp dân làm gì để đáp ứng yêu cầu chính quyền địa phương 2 cấp?

Một số vướng mắc, phát sinh khi vận hành chính quyền địa phương 2 cấp

Xã Ứng Hòa được thành lập trên cơ sở sáp nhập toàn bộ diện tích tự nhiên và dân số của 8 xã trước đây thuộc huyện Ứng Hòa, TP Hà Nội với diện tích rộng, dân số đông. Số lượng đơn cũ: từ huyện Ứng Hòa trước đây, 8 xã cũ cộng với lượng đơn tiếp nhận từ khi thành lập xã Ứng Hòa mới nhiều.

Thống kê của UBND xã, từ ngày 1/7/2025, đến ngày 22/9/2025, tổng số công dân được tiếp trên địa bàn xã Ứng Hòa là 134 lượt/người trong 68 vụ việc. Tiếp định kỳ của lãnh đạo UBND xã: 10 kỳ với 70 lượt công dân, tiếp nhận 17 đơn tương ứng với 17 vụ việc. Trong đó, Chủ tịch xã tiếp 8 kỳ; các phó Chủ tịch xã tiếp 2 kỳ; tiếp đột xuất 8 lượt công dân, tiếp nhận 8 đơn; tiếp thường xuyên 53 lượt công dâm, tiếp nhận 43 đơn tương ứng với 43 vụ việc.

Theo kết quả khảo sát thực tế về công tác thanh tra chuyên ngành, tiếp công dân, giải quyết khiếu nại tố cáo, phòng, chống tham nhũng, lãng phí tại UBND xã Ứng Hòa do Trường Cán bộ thanh tra mới thực hiện có nhiều nội dung quan trọng liên quan đến vận hành chính quyền địa phương 2 cấp. TS. Phạm Tuấn Anh, Phó Trưởng khoa Nghiệp vụ 2, Trường Cán bộ thanh tra, Thanh tra Chính phủ - Tổ trưởng Tổ khảo sát chia sẻ, bên cạnh những mặt làm được thì thực tế công tác tiếp công dân, xử lý đơn, giải quyết khiếu nại, tố cáo, kiến nghị, phản ánh, kiểm tra chuyên ngành và phòng, chống tham nhũng ở cấp xã khi tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp có nhiều vướng mắc. Vướng mắc cả thực tế phát sinh trong quá trình chuyển giao, các vụ việc mới phát sinh, lực lượng thực hiện còn bỡ ngỡ… Điều này đòi hỏi phải tăng cường bồi dưỡng, tập huấn nghiệp vụ cho cấp xã để công tác tiếp công dân, xử lý đơn, giải quyết khiếu nại, tố cáo, kiến nghị, phản ánh, kiểm tra chuyên ngành và phòng, chống tham nhũng ở cấp xã đi vào nền nếp.

Vai trò của công tác tiếp công dân, giải quyết khiếu nại tố cáo

Với kinh nghiệm nhiều năm tại cơ sở đào tạo, bồi dưỡng duy nhất của ngành Thanh tra, TS. Phạm Tuấn Anh nhìn nhận, công tác tiếp công dân, xử lý đơn, giải quyết khiếu nại, tố cáo, kiến nghị, phản ánh, kiểm tra chuyên ngành và phòng, chống tham nhũng ở cấp xã có vai trò hết sức quan trọng trong thực hiện tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp.

Việc tiếp công dân ở cấp xã không chỉ đơn thuần là việc lắng nghe và ghi nhận ý kiến mà còn là một kênh liên hệ trực tiếp, hiệu quả giữa chính quyền và người dân. Thực hiện tiếp công dân ở cấp xã có hiệu quả sẽ giúp giải tỏa kịp thời các vướng mắc, bức xúc của người dân, giúp giải quyết kịp thời các khiếu nại, tố cáo, kiến nghị, phản ánh giảm thiểu khiếu nại, tố cáo vượt cấp.

“Thực hiện tốt tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo, kiểm tra chuyên ngành ở cấp xã sẽ góp phần nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước: Thông qua các ý kiến, phản ánh của người dân, chính quyền có thể nắm bắt được thực tiễn, phát hiện những bất cập trong cơ chế, chính sách để điều chỉnh, hoàn thiện kịp thời đáp ứng yêu cầu quản lý nhà nước ở cơ sở khi thực hiện chính quyền địa phương 2 cấp”, TS. Phạm Tuấn Anh nhấn mạnh.

Giải pháp gỡ vướng khâu “đầu vào” của cán bộ thanh tra, tiếp công dân

Theo Tổ khảo sát Trường Cán bộ thanh tra, thực tế khảo sát cho thấy, Đảng ủy - trực tiếp là Bí thư Đảng ủy cùng UBND xã Ứng Hóa Nguyễn Tiến Thiết hết sức quan tâm, chỉ đạo thực hiện công tác tiếp công dân, xử lý đơn, giải quyết khiếu nại, tố cáo trên địa bàn xã. Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch UBND xã đã thực hiện công tác tiếp công dân định kỳ theo quy định của Đảng và Luật Tiếp công dân. Đồng thời quan tâm chỉ đạo thực hiện bồi dưỡng, tập huấn cho cán bộ, công chức trong xã để thực hiện tốt công tác tiếp công dân, xử lý đơn, giải quyết khiếu nại, tố cáo. Đây là điểm hết sức quan trọng trong thực hiện chính quyền địa phương 2 cấp.

Song hành với nội dung khảo sát tại địa phương, những chuyên gia, giảng viên dày dặn kinh nghiệm của Trường Cán bộ thanh tra cũng trực tiếp “dự giờ” những phiên tiếp công dân của xã, làm việc với tất cả các đầu mối của xã về công tác thanh tra chuyên ngành, tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo, phòng, chống tham nhũng, tiêu cực để từ đó, “cầm tay chỉ việc” – hướng dẫn cán bộ công chức xã vận hành đúng quy trình, thủ tục trong phạm vi lĩnh vực quản lý của mình.

Hoạt động khảo sát thực tiễn gắn với hoạt động bồi dưỡng, tập huấn cho đội ngũ cán bộ công chức cấp xã của Trường Cán bộ thanh tra đã và đang cụ thể hóa chỉ đạo của Tổng Thanh tra Chính phủ về việc xây dựng chương trình và phối hợp với các cơ quan, đơn vị đào tạo, bồi dưỡng về kỹ năng, nghiệp vụ cho đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức làm công tác kiểm tra chuyên ngành, tiếp công dân, xử lý đơn, giải quyết khiếu nại, tố cáo, phòng, chống tham nhũng. Góp phần xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức có năng lực, trách nhiệm và tận tâm phục vụ nhân dân để đáp ứng yêu nhiệm vụ trong mô hình chính quyền địa phương 2 cấp vận hành thông suốt, hiệu quả.

Hoạt động trên cũng là hết sức cấp thiết trước yêu cầu của thực tiễn và thực hiện chức năng quản lý nhà nước của ngành Thanh tra nhất là trong bối cảnh kể từ ngày 1/7/2025, Chính quyền địa phương 2 cấp đã chính thức đi vào hoạt động, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 141/2025/NĐ-CP quy định về phân định thẩm quyền của chính quyền địa phương 2 cấp trong lĩnh vực quản lý nhà nước của Thanh tra Chính phủ. Thanh tra Chính phủ ban hành Thông tư số 02/2025/TT-TTCP hướng dẫn thực hiện một số quy định thuộc lĩnh vực quản lý nhà nước của Thanh tra Chính phủ liên quan đến chính quyền địa phương 2 cấp.

Như vậy, với chương trình bồi dưỡng, tập huấn được xây dựng khoa học, bài bản và phù hợp với thực tiễn, cơ sở đào tạo, bồi dưỡng duy nhất của ngành Thanh tra không chỉ dừng lại ở lý thuyết mà còn chú trọng thực hành, hướng dẫn, giải đáp, thậm chí “cầm tay chỉ việc” như việc dự và hướng dẫn các buổi tiếp công dân tại xã Ứng Hòa vừa qua. Qua đó, kịp thời giải quyết những lúng túng, khó khăn, vướng mắc cho cán bộ tiếp dân ở cấp xã khi vận hành chính quyền địa phương 2 cấp thực chất, hiệu quả. Song hành với đó, ngày càng nhiều Thanh tra các tỉnh, thành phố và UBND các cấp thể hiện trách nhiệm, chủ động phối hợp để tăng cường bồi dưỡng, tập huấn cho cán bộ công chức. Đây là “chìa khóa” để tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trong vận hành chính quyền địa phương 2 cấp ở khâu “đầu vào” của cán bộ thanh tra, tiếp công dân.