Tuổi thọ toàn cầu trở lại mức trước đại dịch Covid-19, nhưng tỷ lệ tử vong ở người trẻ tăng trở lại
Tuổi thọ trung bình thế giới đã quay về mức trước đại dịch Covid-19, song tỷ lệ tử vong ở người trẻ đang gia tăng tại nhiều khu vực.
Theo một nghiên cứu mới, tuổi thọ con người đã tăng hơn 20 năm so với năm 1950, với tất cả 204 quốc gia và vùng lãnh thổ được khảo sát đều ghi nhận tỷ lệ tử vong giảm.
Theo phân tích mới, tuổi thọ trung bình ở nữ giới là 76,3 tuổi và của nam giới là 71,5 tuổi. Ảnh: Unsplash
Tuy nhiên, các chuyên gia cảnh báo khoảng cách bất bình đẳng vẫn còn lớn, trong khi một “cuộc khủng hoảng mới nổi” đang diễn ra với tỷ lệ tử vong tăng ở thanh thiếu niên và người trẻ tuổi.
Tuổi thọ quay về mức trước Covid-19
Theo một nghiên cứu từ Viện Đo lường và Đánh giá Sức khỏe (IHME) thuộc Trường Y khoa Đại học Washington, được công bố vào 12/10, tuổi thọ trung bình hiện đạt 76,3 tuổi đối với nữ và 71,5 tuổi đối với nam - mức trước đại dịch sau khi bị sụt giảm trong thời kỳ Covid đạt đỉnh.
COVID-19, từng là nguyên nhân gây tử vong hàng đầu vào năm 2021, đã giảm xuống vị trí thứ 20 vào năm 2023. Trong khi đó, bệnh tim và đột quỵ đã tăng trở lại và trở thành những nguyên nhân gây tử vong hàng đầu trên toàn cầu.
Các bệnh không lây nhiễm hiện chiếm khoảng hai phần ba tổng tỷ lệ tử vong và bệnh tật toàn cầu. Mặc dù tỷ lệ tử vong do bệnh tim và đột quỵ đã giảm kể từ năm 1990, nhưng tỉ lệ tử vong do bệnh tiểu đường, bệnh thận mãn tính và bệnh Alzheimer lại đang có xu hướng tăng
Nghiên cứu cho thấy khoảng một nửa tác động bệnh tật toàn cầu có thể phòng ngừa được, nhờ vào các yếu tố nguy cơ có thể kiểm soát.
Trong số đó, huyết áp cao, hút thuốc, cholesterol cao, tiểu đường và béo phì là những yếu tố có ảnh hưởng lớn nhất. Từ năm 2010 đến 2023, tình trạng bệnh tật do chỉ số BMI cao tăng 11% và do đường huyết cao tăng 6%.
Ngoài ra, các yếu tố môi trường như ô nhiễm bụi mịn, phơi nhiễm chì và các vấn đề sức khỏe trẻ sơ sinh như trẻ nhẹ cân, thai kỳ ngắn cũng là những nguy cơ đáng kể.
Sức khỏe tâm thần cũng đóng vai trò ngày càng lớn trong tỷ lệ tử vong toàn cầu, với gánh nặng từ lo âu và trầm cảm đang tăng nhanh.
Nguy cơ gia tăng ở thanh thiếu niên và người trẻ
Tuy dân số toàn cầu đang tăng và già hóa, tỷ lệ tử vong ở trẻ em và thanh niên lại có xu hướng tăng ở một số khu vực.
Theo nghiên cứu của IHME, trong nhóm thanh thiếu niên và thanh niên, mức tăng tử vong lớn nhất trong khoảng một thập kỷ qua được ghi nhận ở những người từ 20 đến 39 tuổi tại Bắc Mỹ có thu nhập cao. Nguyên nhân chủ yếu của sự gia tăng này là do tự tử, sử dụng ma túy quá liều và lạm dụng rượu.
Tỷ lệ tử vong cũng tăng ở nhóm 5–19 tuổi tại Đông Âu, Bắc Mỹ, Caribe và châu Phi cận Sahara, nguyên nhân đến từ bệnh truyền nhiễm và tai nạn ngoài ý muốn.
Với trẻ em toàn cầu từ 5–14 tuổi, thiếu sắt là nguy cơ hàng đầu, tiếp theo là nước không sạch, vệ sinh kém và suy dinh dưỡng.
Trong nhóm 15–49 tuổi, hai nguy cơ lớn nhất là quan hệ tình dục không an toàn và thương tích nghề nghiệp, kế đó là BMI cao, huyết áp cao và hút thuốc.
Nhìn chung, tuổi thọ trung bình có sự chênh lệch đáng kể, dao động từ 83 tuổi ở các khu vực có thu nhập cao đến 62 tuổi ở Châu Phi cận Sahara.
Các nhà nghiên cứu của IHME nhấn mạnh rằng nghiên cứu mới này cho thấy "nhu cầu cấp thiết đối với các nhà hoạch định chính sách là phải mở rộng các ưu tiên về sức khỏe" thay vì cắt giảm nguồn lực, đặc biệt là đối với nhóm thanh thiếu niên và thanh niên.
