Thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng đang “áp đảo” thoát vị cổ, ngực?

Thông tin tới phóng viên, Bác sĩ Trịnh Quang Anh (Calvin Q Trịnh) – Trưởng Trung tâm Hiệu Chỉnh Cơ Xương Khớp & Y Học Thể Thao (Bệnh viện 1A) cho biết, hiện nay, tỷ lệ người bị thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng cao hơn tỉ lệ người bị thoát vị ở cổ và ngực.

Bởi cột sống thắt lưng vốn là nơi chịu lực nén lớn nhất của cột sống ở cả tư thế đứng và ngồi. Đặc biệt, cân nặng cơ thể, quá trình lao động, mang vác nặng dồn thẳng xuống các đốt sống thắt lưng, gây nên lực nén lớn giữa các đốt sống, dẫn đến tình trạng thoát vị đĩa đệm.

BS Anh cho biết: "Đĩa đệm là cấu trúc nằm giữa các đốt sống có dạng đĩa, xung quanh là lớp vỏ với tác dụng chịu áp lực do cột sống đè lên, tạo sự mềm dẻo cho cột sống. Thoát vị đĩa đệm là tình trạng nhân nhầy của đĩa thoát khỏi cấu trúc vỏ đĩa, xuyên qua dây chằng, chèn ép vào các rễ thần kinh gây tê bì, đau nhức. Tình trạng này có thể xảy ra bất kỳ khu vực nào của cột sống, nhưng thắt lưng là nơi phổ biến nhất".

Bởi bản chất của thoát vị đĩa đệm là do sự gia tăng áp lực giữa 2 đốt sống, giống như ta đè lên quả bóng, nó sẽ phình ra, lồi ra hoặc thậm chí bị vỡ.

Các triệu chứng điển hình của thoát vị đĩa đệm là đau: Đau đột ngột ở vùng cổ vai gáy, hoặc thắt lưng sau đó lan ra vùng vai gáy, chân tay. Tính chất đau có thể âm ỉ vài ngày, vài tuần hoặc vài tháng hoặc rất dữ dội. Cần phân biệt với hội chứng chéo trên (căn bệnh thời đại vô cùng phổ biến ngày nay) và biến chứng chèn ép mỏm cùng vai. Đau nặng hơn khi vận động, đi lại, giảm đi khi nghỉ một chỗ. Có thể xón tiểu hay bí tiểu.

Tê bì tay chân như tê bì vùng cổ, thắt lưng sau đó dần dần phát triển xuống mông, đùi, bẹn chân và gót chân. Bị rối loạn cảm giác, như bị kiến bò trong người.

Yếu cơ, liệt cơ xuất hiện khi bệnh ở giai đoạn nặng. Giai đoạn này người bệnh khó có thể đi lại vận động, dần dần dẫn tới teo hai chân, teo cơ, liệt các chi phải ngồi xe lăn.

Theo BS Anh, bình thường, cấu trúc tự nhiện cột sống có nhiều đoạn cong sinh lý khác nhau, chính cấu tạo cong giúp cột sống chịu được trọng lượng lớn từ toàn bộ cơ thể, giảm chấn khi chạy nhảy.

Với sự chồng lên nhau của các đốt sống, đĩa đệm và hệ cơ giữ cân bằng, cơ thể hoàn toàn có thể chịu được trọng lượng lớn hơn trọng lượng cơ thể và tham gia vào các vận động sinh hoạt hàng ngày.

Đặc biệt với việc mất đường cong sinh lý cột sống cổ ngực hay thắt lưng, các véc tơ lực tác động lên cột sống bị thay đổi là tiền đề cho những vấn đề nghiêm trọng hơn về bệnh cột sống như: Thoái hóa, phình đĩa đệm hay thoát vị đĩa đệm.

Ngoài ra, có một số bệnh lý khác do các cơ quan lân cận cột sống gây đau cấp tính hoặc đau kéo dài một bên.

Tất cả những vấn đề trên làm cho hệ cơ cạnh sống và quanh thân (kể cả khung chậu) bị co kéo liên tục khiến cơ thể phải điều chỉnh để thích nghi với các trạng thái đó, dẫn đến sự mất cân bằng tương quan vốn phải có giữa các cơ để duy trì đường cong sinh lý, gây nên sự lệch vẹo, cong vẹo, thẳng.

BS Trịnh Quang Anh cho rằng, nếu không được điều trị sớm thoát vị đĩa đệm, sẽ để lại những biến chứng nặng nề như khi nhân nhầy chèn ép tủy sống, chèn ép rễ thần kinh, làm hẹp khoang sống sẽ khiến bệnh nhân có nguy cơ bị liệt nửa người hoặc bại liệt cả người.

Hội chứng đuôi ngựa, rối loạn cơ vòng là rễ thần kinh vùng thắt lưng bị chèn ép, khiến việc tiểu tiện, đại tiện không kiểm soát.

Ngoài ra, không vận động lâu ngày sẽ khiến cơ trở nên suy yếu, bị teo, các chi teo nhanh chóng, chân tay bé lại, khả năng đi lại, vận động giảm sút.

Do đó, BS Anh cho rằng, người bệnh cần sớm điều trị khi phát hiện cơ thể bị thoát vị đĩa đệm. Trong quá trình thăm khám lâm sàng với các tư thế khám chuyên biệt tư thế tĩnh và dịch chuyển theo nhiều tư thế khác nhau, bác sĩ sẽ kiểm tra mức độ căng cứng của vùng lưng, sự mất cân bằng các cơ cạnh sống, cơ quanh thân gồm các cơ vùng lưng, ngực, bụng, và phức hợp thắt lưng chậu hông để đánh giá các tình trạng co kéo cơ và lệch vẹo thể hiện và ghi nhận hình ảnh trên lâm sàng.

Kết hợp kiểm tra biên độ vận động của cột sống theo các phương khác nhau, kể cả test thần kinh. Trong đa số các trường hợp, hình ảnh lệch vẹo trên lâm sàng kết hợp với khai thác tiền sử đủ để kết luận bệnh.

Nếu cần để xác định rõ vùng nào bị tổn thương, bác sĩ có thể thực hiện thêm một số xét nghiệm như: X-Q, MRI.

Ngoài ra, với bệnh nhân có cơn đau cấp, sẽ dùng nhiệt trị liệu lạnh hoặc nóng, laser hay từ trường siêu dẫn.

Sau đó tùy vị trí đau, mất đường cong sinh lý cột sống hay lệch vẹo mà chúng ta bắt đầu quy trình hiệu chỉnh cơ xương khớp dựa trên các hình ảnh lệch vẹo khám lâm sàng trước đó.

Sau đó, tiến hành các kỹ thuật chuyên biệt ức chế các nhóm cơ tăng co kéo sau cổ, trước ngực, bụng, thắt lưng-xương chậu-xương đùi…v.v. ngăn sự tăng co và sau đó kéo dãn chúng ra giảm bớt sự co kéo, mỏi cơ.

Xác định tăng kích hoạt và các bài tập sức mạnh nhóm cơ đối kháng hay nhóm đang bị tăng kéo dãn, giảm bớt sự căng cơ, kéo cột sống và khung chậu về hướng mong muốn để tái lập vị trí chỉnh chu của các khớp đốt sống, đường cong sinh lý và khung chậu.

BS Trịnh Quang Anh cho biết, khi đường cong được tái lập, lực nén giữa các đốt sống giảm, làm cho các thoát vị rút về và hồi phục (trường hợp chưa vỡ bao xơ) hoặc không tiến triển nặng thêm, sẽ giúp giảm đau, hết đau và các triệu chứng chèn ép.