Nâng cao nhận thức về kháng thuốc ở Việt Nam

Đến năm 2045 kiểm soát cơ bản tình trạng kháng thuốc

Dự báo đến năm 2050, chi phí do kháng kháng sinh trên toàn cầu lên tới 100.000 tỷ USD và gây ra khoảng 10 triệu ca tử vong thêm trong mỗi năm. Thậm chí, hậu quả kinh tế của kháng kháng sinh được cho là nặng nề tương đương với hậu quả khủng hoảng tài chính.

Kháng thuốc xảy ra khi vi khuẩn, virus, nấm và ký sinh trùng thay đổi theo thời gian và không còn đáp ứng với thuốc, khiến cho việc điều trị nhiễm trùng ngày càng trở nên khó khăn hoặc không thể điều trị được.

Nguyên nhân kháng thuốc, không nhiễm khuẩn cũng dùng kháng sinh, tự ý sử dụng trong cộng đồng, dùng kháng sinh không làm kháng sinh đồ, dùng kháng sinh không phù hợp; không đúng lượng, hàm lượng, thời gian.

Việt Nam nằm trong số các nước có tỷ lệ kháng thuốc cao do lạm dụng, sử dụng không hợp lý thuốc kháng vi sinh vật, đặc biệt là thuốc kháng sinh; hiệu thuốc bán thuốc kháng sinh không kê đơn và bác sĩ kê đơn thuốc kháng sinh không hợp lý.

Do đó, Chiến lược Quốc gia về phòng, chống kháng thuốc giai đoạn 2023-2030, tầm nhìn đến năm 2045 đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Quyết định 1121/QĐ-TTg ngày 25/9/2023. Để đạt được mục tiêu chiến lược trong giai đoạn tới, đòi hỏi sự nỗ lực và cam kết của tất cả các Bộ, ngành từ Trung ương đến địa phương cùng vào cuộc để ngăn chặn tình trạng kháng thuốc.

Chiến lược quốc gia về phòng chống kháng thuốc đưa ra các giải pháp nhằm tăng cường giám sát, thúc đẩy sử dụng kháng sinh có trách nhiệm trong y tế và nông nghiệp; đồng thời nâng cao nhận thức cộng đồng về hậu quả của việc lạm dụng và sử dụng quá mức thuốc kháng vi sinh vật ở cả con người và động vật.

Từ nay đến năm 2030, chiến lược đề ra 4 mục tiêu cụ thể: Nâng cao nhận thức của các cấp chính quyền địa phương và hiểu biết của nhân viên y tế, thú y và người dân về phòng, chống kháng thuốc; củng cố hệ thống giám sát kháng thuốc để cảnh báo kịp thời về sự xuất hiện, lan truyền, mức độ và xu hướng kháng thuốc của các vi sinh vật; giảm sự lan truyền của vi sinh vật và bệnh truyền nhiễm; sử dụng thuốc kháng vi sinh vật ở người và động vật hợp lý, an toàn và có trách nhiệm.

Chiến lược phấn đấu đến năm 2045 kiểm soát cơ bản tình trạng kháng thuốc, có hệ thống giám sát kháng thuốc, sử dụng, tiêu thụ kháng sinh hoạt động hiệu quả tương đương với các nước phát triển.

Xu hướng kháng kháng sinh ngày càng tăng

Bộ Y tế đã tổ chức Hội nghị triển khai chiến lược quốc gia về phòng chống kháng thuốc và hưởng ứng "Tuần lễ thế giới nâng cao nhận thức về kháng thuốc" diễn ra tại Hà Nội, từ ngày 18 đến 24/11/2023, với chủ đề là "Cùng nhau ngăn chặn kháng thuốc".

GS.TS Trần Văn Thuấn, Thứ trưởng Bộ Y tế cho biết: "Kháng thuốc vẫn đang là mối lo ngại ở Việt Nam bất chấp những tiến bộ khoa học đã đạt được trong 10 năm qua. Báo cáo gần đây cho thấy, từ dữ liệu kháng sinh đồ xu hướng kháng kháng sinh ngày càng tăng trong thập kỷ qua.

Nhiều thách thức vẫn còn tồn tại, bao gồm năng lực hạn chế của các phòng xét nghiệm trong việc tiến hành giám sát và phân tích dữ liệu, kê đơn không phù hợp và thiếu việc thực thi các quy định về bán thuốc kháng sinh".

Tiến sĩ Angela Pratt, đại diện WHO tại Việt Nam đánh giá cao cách tiếp cận của Chính phủ và sự hưởng ứng trong Tuần lễ thế giới nâng cao nhận thức về kháng thuốc từ ngày 18 - 24/11/2023 với chủ đề là “Cùng nhau ngăn chặn tình trạng kháng thuốc”.

Chiến lược này là một bước quan trọng hướng tới việc làm chậm sự tiến triển kháng thuốc. Đây vốn là một thực trạng mà WHO đã tuyên bố là một trong 10 mối đe dọa sức khỏe cộng đồng hàng đầu mà nhân loại phải đối mặt. Nỗ lực giải quyết tình trạng kháng thuốc cần sự phối hợp chặt chẽ của các Bộ, ngành.

"Để đạt được tiến bộ, đặc biệt là về sử dụng thuốc kháng sinh hợp lý đòi hỏi nỗ lực thống nhất từ các nhà hoạch định chính sách, cơ sở khám bệnh, chữa bệnh, khu vực tư nhân, nông dân và quan trọng nhất là mỗi người dân ở Việt Nam. Trong công cuộc quan trọng này, WHO và các đối tác khác sẵn sàng hỗ trợ Chính phủ và người dân Việt Nam", TS. Pratt chia sẻ.

Hiện, Việt Nam là một trong 6 nước đầu tiên thuộc khu vực Châu Á - Thái Bình Dương đã xây dựng và thực hiện kế hoạch hành động quốc gia về phòng, chống kháng thuốc; được cộng đồng quốc tế đánh giá cao về những nỗ lực trong phòng chống kháng thuốc.

Tuần lễ thế giới nâng cao nhận thức về kháng thuốc (WAAW) là một chiến dịch toàn cầu được tổ chức hàng năm vào ngày 18 - 24/11 hàng năm nhằm nâng cao nhận thức và hiểu biết về kháng thuốc; đồng thời khuyến khích các thực hành tốt trong cộng đồng, các nhà hoạch định chính sách và các bên liên quan theo tiếp cận "Một sức khỏe" - những người đóng vai trò quan trọng trong việc giảm thiểu sự xuất hiện và lan rộng của kháng thuốc.