Bác sĩ tại nhà: Các nguyên nhân gây dị tật thai nhi
Hỏi: Tôi đang mang thai được 8 tuần, tuy nhiên do vô tình, trước đó 2 tuần tôi đã dùng một số thuốc để điều trị bệnh lý mạn tính. Tôi rất lo lắng các loại...
Xin hỏi bác sĩ các nguyên nhân gây ra dị tật thai nhi? Nguyễn Mai Hương (phường Thanh Liệt, Hà Nội)
Đáp: Thai phụ mắc các bệnh di truyền, nhiễm trùng hoặc sử dụng chất kích thích... có nguy cơ cao khiến thai nhi bị dị tật. Dị tật thai là những bất thường về cấu trúc hoặc chức năng xảy ra trong giai đoạn bào thai, có thể được phát hiện trước sinh, trong lúc sinh hoặc sau sinh. Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), khoảng 6% trẻ sơ sinh trên toàn cầu mắc ít nhất một dị tật bẩm sinh. Trong đó, khoảng 65 - 75% trường hợp không xác định được nguyên nhân cụ thể, thường là kết quả của sự kết hợp giữa nhiều yếu tố di truyền và môi trường. Một số nguyên nhân phổ biến gây dị tật thai gồm: Yếu tố di truyền, môi trường (phơi nhiễm với hóa chất độc hại, tia xạ...), nhiễm trùng ở mẹ trong thai kỳ - đặc biệt trong 3 tháng đầu (như Toxoplasma, Cytomegalovirus, Rubella, Herpes, Giang mai, Zika...), bệnh lý nền của người mẹ và việc sử dụng thuốc có hại cho thai nhi. Một số loại thuốc có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến sự phát triển của thai, dẫn đến dị tật, điển hình như các thuốc chống đông máu, thuốc chống động kinh, thuốc điều trị rối loạn lưỡng cực... Do đó, phụ nữ mang thai hoặc có kế hoạch mang thai cần trao đổi kỹ với bác sĩ điều trị bệnh lý nền về tất cả các loại thuốc đang sử dụng, bao gồm cả thuốc kê đơn và không kê đơn. Việc này giúp bác sĩ đánh giá nguy cơ và quyết định có nên tiếp tục sử dụng thuốc trong thai kỳ hay không.
Bên cạnh đó, việc tiếp xúc với các chất kích thích, hóa chất như rượu, thuốc lá, thuốc trừ sâu, chất gây ô nhiễm... cũng ảnh hưởng đến sự phát triển của thai nhi, dẫn đến dị tật bẩm sinh. Thai phụ mắc bệnh mạn tính (tim, thận), rối loạn chuyển hóa (đái tháo đường, phenylketon niệu), bệnh tự miễn (lupus ban đỏ, kháng phospholipid)... có thể tác động tiêu cực đến bào thai, tăng nguy cơ dị tật bẩm sinh. Các bệnh lý xuất hiện trước hoặc trong thai kỳ thường khó điều trị. Do đó, sàng lọc trước sinh và khám thai định kỳ là phương án tối ưu giúp kiểm soát tình trạng bệnh.
ThS.BS Hà Tố Nguyên,
Trung tâm Y học bào thai, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh
