Chuyên gia quốc tế tiết lộ cơ chế mới giúp truy vết tội phạm tài sản mã hoá

Tham gia các phiên thảo luận tại Lễ mở ký và Hội nghị cấp cao Công ước Hà Nội, ông Jarek Jakubcek, Giám đốc Đào tạo Thực thi Pháp luật Toàn cầu của Binance, cho rằng Công ước đã vạch ra khung hành động cụ thể về phòng chống tội phạm mạng xuyên quốc gia.

Jarek Jakubcek được giới thiệu là chuyên gia kỳ cựu trong lĩnh vực tiền mã hóa và cũng là người nhiều kinh nghiệm trong lĩnh vực thực thi pháp luật ở Binance. Trong năm 2024, ông cùng hơn 650 chuyên gia về tuân thủ pháp lý đến từ nhiều lĩnh vực khác nhau của Binance đã  tập huấn cho hơn 1.300 điều tra viên đến từ hơn 80 quốc gia trong sự kiện Binance Law Enforcement Day.

Theo chuyên gia Binance, Công ước Hà Nội không chỉ là tuyên bố chính trị mà là một khung hành động cụ thể giúp điều tra xuyên biên giới nhanh hơn và hiệu quả hơn. Trước đây, việc chia sẻ chứng cứ kỹ thuật số xuyên biên giới là rào cản lớn với công lý khi tội phạm mạng có tính chất xuyên biên giới.

Một bước đột phá quan trọng, mang tính thời cuộc của công ước là việc quy định thống nhất các thuật ngữ chuyên ngành, cơ bản của tội phạm mạng trong lĩnh vực tiền kỹ thuật số. Việc này giúp xóa bỏ những điểm mờ pháp lý trong các văn bản luật pháp, xác định rõ các loại tài sản số, tài sản ảo trong định nghĩa về tài sản.

“Có thể nói Công ước Hà Nội như lá chắn thép, giúp ngăn chặn tội phạm mạng trong lĩnh vực tiền mã hóa mới nổi và nhiều phức tạp”, Jarek Jakubcek chia sẻ.

Kinh nghiệm quốc tế và bài học cho Việt Nam

Theo Jarek Jakubcek, Công ước Hà Nội về phòng chống tội phạm mạng đánh dấu một cột mốc lịch sử đối với cộng đồng an ninh mạng toàn cầu. Việt Nam đã thể hiện vai trò mẫu mực và chủ động trong việc thúc đẩy Công ước Hà Nội, cho thấy tinh thần lãnh đạo ngoại giao mạnh mẽ và cam kết thực chất.

Tuy nhiên, trong ngắn hạn có thể chưa thấy được những thay đổi lớn. Công ước sẽ có hiệu lực 90 ngày sau khi được 40 quốc gia phê chuẩn. Dự kiến đến cuối năm 2026 hoặc 2027, công ước sẽ chính thức có hiệu lực và bắt đầu phát huy tác động.

Tác động này cũng có thể chưa thấy rõ ngay với công chúng vì quy trình báo cáo tội phạm mạng vẫn như cũ. Lợi ích cao hơn sẽ được thể hiện rõ ràng trong việc xử lý tội phạm xuyên biên giới giữa các cơ quan thực thi pháp luật và tư pháp.

Theo chuyên gia của Binance, bước tiếp theo trong cuộc chiến chống tội phạm xuyên biên giới, Việt Nam nên đẩy nhanh việc phê chuẩn công ước, đồng thời đảm bảo nguồn lực để triển khai hiệu quả. Việt Nam đang đi đúng hướng trong việc tăng cường hợp tác quốc tế và khu vực.

“Giống nhiều quốc gia khác, nguồn lực cho điều tra tội phạm mạng luôn có hạn, nên việc phân bổ hợp lý để ưu tiên các vụ án có tác động lớn là rất quan trọng. Theo kinh nghiệm của tôi, cơ quan thực thi pháp luật Việt Nam có thể phối hợp chặt chẽ với khu vực tư nhân, tận dụng dữ liệu sẵn có để xử lý hiệu quả các hoạt động phạm tội, đồng thời đầu tư mạnh mẽ vào công cụ và đào tạo nhằm nâng cao kỹ năng điều tra viên”, Jarek Jakubcek chia sẻ.

Tại Lễ mở ký và Hội nghị cấp cao Công ước Hà Nội, đại diện Cục Điều tra Trung ương Thái Lan (CIB) đã chia sẻ kinh nghiệm trong chiến dịch “Skyfall”, nhắm vào mạng lưới tội phạm xuyên quốc gia sử dụng tiền mã hóa để luân chuyển và che giấu tiền bất hợp pháp.

Trong chiến dịch, đội điều tra của Binance đã phối hợp với cảnh sát Thái Lan, cung cấp thông tin tình báo giúp phát hiện đường đi của dòng tiền, rút ngắn thời gian xác định nghi phạm và thu hồi tài sản.

Kết quả, chiến dịch đã thực hiện 28 lệnh bắt giữ và thu giữ hơn 46 triệu baht (tương đương 37 tỷ đồng). Thành công của Skyfall trở thành minh chứng rõ ràng nhất cho sức mạnh của hợp tác công -  tư mà Việt Nam có thể tham khảo.

“Ngăn ngừa tội phạm luôn dễ hơn điều tra. Việt Nam nên tiếp tục đẩy mạnh các chương trình phòng ngừa và giáo dục cộng đồng. Phòng ngừa là cách tiếp cận hiệu quả nhất. Việc phổ cập kiến thức, cảnh báo cho hơn 100 triệu dân cùng nền kinh tế số đang phát triển nhanh chóng sẽ giúp Việt Nam giảm chi phí ứng phó, hạn chế đáng kể rủi ro cho nền kinh tế”, Jarek Jakubcek chia sẻ.