“Giữ lửa” mô hình dạy 2 buổi/ngày ở vùng bãi sông Hồng

Đằng sau mô hình tưởng chừng khó triển khai trong điều kiện chật hẹp ấy là tâm huyết của Hiệu trưởng Nguyễn Thị Vân Hồng cùng tập thể nhà trường, những người đã bền bỉ vượt khó, xây dựng môi trường học tập toàn diện cho học sinh vùng bãi sông Hồng.

Những nỗ lực bền bỉ

Với nhiều lợi ích thiết thực cho học sinh, năm học 2025 - 2026, Bộ Giáo dục và Đào tạo khuyến khích các trường trung học cơ sở trên cả nước nhân rộng mô hình dạy học 2 buổi/ngày. Tuy nhiên, tại Trường THCS Chương Dương - ngôi trường nhỏ nơi vùng bãi sông Hồng, mô hình này đã được duy trì bền vững suốt 6 năm nay.

Năm 2019, khi nhận nhiệm vụ Hiệu trưởng Trường THCS Chương Dương, cô giáo Nguyễn Thị Vân Hồng đối diện với vô vàn khó khăn: Thiếu phòng học, học sinh học hai ca, cơ sở vật chất hạn chế, dự án sửa chữa trường còn dang dở, trong khi học sinh đa phần thuộc các gia đình bận rộn mưu sinh, ít có điều kiện chăm sóc con chu đáo. Từ thực tế ấy, cô Vân Hồng cùng Ban giám hiệu rà soát từng phòng chức năng, tận dụng tối đa các không gian để chuyển thành phòng học và các điều kiện để triển khai mô hình dạy 2 buổi/ngày mà cô đã ấp ủ từ lâu. Ngay sau lễ khai giảng năm học 2019 - 2020, mô hình đã được áp dụng. Chỉ sau thời gian ngắn, nhà trường ghi nhận sự thay đổi tích cực: Phụ huynh yên tâm, giáo viên phấn khởi, học sinh được học tập và chăm sóc đầy đủ hơn. Ban giám hiệu đã kiên trì giải thích lợi ích của mô hình: Học sinh không phải học thêm, nắm chắc kiến thức ngay trên lớp, được thầy cô kèm cặp sát sao. Đây cũng là mô hình phù hợp với Nghị quyết của HĐND quận Hoàn Kiếm (cũ) giai đoạn 2015 - 2020, đặt mục tiêu 70% học sinh học 2 buổi/ngày.

Nhà trường xây dựng thời khóa biểu bài bản: Buổi sáng học chính khóa, buổi chiều hỗ trợ học tập, tập trung bồi dưỡng các môn toán, ngữ văn, tiếng Anh nhưng vẫn bảo đảm giáo dục toàn diện. Học sinh hoàn thành bài ngay tại lớp, không mang bài tập về nhà làm, không dạy trước chương trình hay nâng cao. Trường còn đẩy mạnh văn hóa đọc, tiết thư viện, hoạt động STEM, tạo không khí học tập hào hứng và cổ vũ sáng tạo.

Hiệu quả mô hình này thể hiện rõ rệt qua kết quả thi vào lớp 10 trung học phổ thông công lập trong ba năm gần đây. Cụ thể, môn ngữ văn giữ vững vị trí tốp đầu quận Hoàn Kiếm (cũ). Môn toán từ vị trí thứ tư, thứ ba và năm học 2025 - 2026 xếp thứ nhất toàn quận. Môn tiếng Anh cũng có sự bứt phá, từ vị trí thứ bảy, lên thứ sáu và hiện đứng thứ tư.

Tỉ lệ học sinh được gửi bán trú từ 50% tăng lên trên 80%; sĩ số lớp từ 30 lên 45; số lớp tăng từ chưa đến 20 lớp lên 24 lớp. Những con số ấy phản ánh sự tin tưởng của phụ huynh dành cho nhà trường và minh chứng cho sự kiên trì, quyết liệt của Ban giám hiệu trong việc duy trì tổ chức mô hình dạy học 2 buổi/ngày trong điều kiện khó khăn.

Đặc biệt, với khoảng 10% học sinh có hoàn cảnh khó khăn mỗi năm, nhà trường đã hỗ trợ suất ăn bán trú để các em không bị gián đoạn học tập. “Quan trọng nhất là sự đồng hành của đội ngũ nhà giáo. Thời điểm khó khăn, trường mình phải có điều gì khác biệt để phụ huynh tin tưởng gửi con. Khi học sinh nhiều lên, quyền lợi của giáo viên cũng tăng lên”, cô Vân Hồng chia sẻ.

Những nỗ lực bền bỉ ấy đã đặt nền móng cho một mô hình giáo dục nhân văn, thiết thực, giúp học sinh được chăm sóc tốt hơn cả về học tập lẫn nếp sống.

Nền tảng cho mô hình giáo dục bền vững

Với một ngôi trường có diện tích khiêm tốn giữa lòng Thủ đô, việc duy trì dạy 2 buổi/ngày trong điều kiện cơ sở vật chất hạn chế là thách thức lớn. Nhưng tập thể Trường THCS Chương Dương đã chứng minh rằng, với sự linh hoạt, sáng tạo và tinh thần đoàn kết, khó khăn nào cũng có cách vượt qua.

Kinh nghiệm đầu tiên của nhà trường là huy động được sự đồng hành, chung sức của đội ngũ giáo viên. Thời điểm triển khai, theo quy định chung, mức kinh phí dạy buổi 2 chỉ 150.000 đồng/tháng/học sinh - thấp hơn nhiều so với việc đi dạy thêm bên ngoài, nhưng giáo viên vẫn cam kết đồng hành bởi họ hiểu đây là mô hình vì sự phát triển bền vững của học sinh. Ban giám hiệu động viên, chia sẻ, phân công rõ ràng; giáo viên có sổ báo giảng cả sáng - chiều, được dự giờ và đánh giá minh bạch để duy trì chất lượng. Nhờ sự đồng thuận ấy, mô hình 2 buổi/ngày trở thành nền nếp chứ không phải nghĩa vụ áp đặt.

Một kinh nghiệm khác của nhà trường là tối ưu hóa không gian bằng mô hình đa năng. Với diện tích chưa đầy 1.000m², mỗi mét vuông gần như “cõng” một học sinh, nhưng Trường THCS Chương Dương đã biến khó khăn thành lợi thế: Sân trường trở thành sân đa năng, là nơi tổ chức mọi hoạt động thể thao, sinh hoạt tập thể, lễ hội, hoạt động trải nghiệm. Những hoạt động đông người được kết hợp trực tiếp và trực tuyến để giảm áp lực không gian. Các lớp học vừa là phòng học, phòng ngủ, phòng ăn, vừa là không gian sinh hoạt chuyên đề. Khi cần thiết, bàn ghế được kê linh hoạt (chữ U, hình tròn), hoặc dời ra hành lang để học sinh có thể chơi các trò chơi dân gian. Với giáo viên, mỗi phòng học là một “trung tâm trải nghiệm thu nhỏ”, bảo đảm học sinh được hoạt động liên tục.

Nhờ cách tổ chức khoa học, suốt 3 năm qua nhà trường nghỉ hoàn toàn ngày thứ bảy, tạo môi trường học tập nhẹ nhàng. Quan hệ thầy - trò trở nên gần gũi. Học sinh học được nếp sống, nếp ăn, nếp sinh hoạt có kỷ luật; mỗi em trở thành “tuyên truyền viên” lan tỏa văn hóa thanh lịch, văn minh về gia đình mình.

Trong bối cảnh chật chội, ước mơ của cô Vân Hồng vẫn rất giản dị mà thiết thực: Mong học sinh có thêm không gian chạy nhảy, trường có thêm phòng chức năng, khu vui chơi, thư viện mở và một bể bơi lưu động để phổ cập bơi - điều đặc biệt ý nghĩa ở khu vực gần sông.

Cô giáo Hồ Thị Băng, Tổ trưởng tổ Xã hội, người đã hơn ba thập kỷ gắn bó với mái trường, chia sẻ: “Tôi thấy rõ học sinh tiến bộ hơn từ khi nhà trường tổ chức dạy học 2 buổi/ngày. Các em được hỗ trợ ngay tại lớp, nắm bài tốt hơn, hạn chế tối đa việc phải học thêm. Sự đồng hành sát sao của giáo viên 2 buổi giúp các em hình thành nền nếp học tập rất vững. Điều khiến tôi gắn bó với nhà trường chính là tinh thần đoàn kết và những nỗ lực không ngừng của Ban giám hiệu để tạo điều kiện học tập tốt nhất cho học sinh trong điều kiện còn nhiều thiếu thốn”.

Từ góc nhìn phụ huynh, ông Nguyễn Xuân Thành cho biết, mô hình học 2 buổi/ngày giúp con tiến bộ rõ rệt, đặc biệt ở vùng bãi sông Hồng, nơi điều kiện học tại nhà còn hạn chế: “Hai con tôi đều trưởng thành từ môi trường này và tôi cảm nhận rất rõ sự thay đổi. Học 2 buổi/ngày giúp các con nắm chắc kiến thức, được rèn nếp sinh hoạt và tác phong rất tốt. Dù diện tích trường nhỏ, nhưng thầy cô tận tâm, gần gũi, theo sát học sinh từ bài học đến nếp sống. Tôi luôn tin tưởng vào cách nhà trường tổ chức dạy - học và sẵn sàng đồng hành, chung sức để các con có điều kiện học tập thật tốt”.

Em Nguyễn Thu Trà, học sinh lớp 9A1 chia sẻ rằng mô hình 2 buổi/ngày giúp em học tập hiệu quả và trưởng thành hơn: “Nhờ học 2 buổi/ngày, chúng em luôn được thầy cô kèm cặp sát sao, giải đáp bài ngay tại lớp nên nắm vững kiến thức, học tới đâu chắc tới đó. Em thấy yên tâm hơn trong học tập và có nhiều thời gian luyện tập những kỹ năng quan trọng. Nhờ được học và sinh hoạt nhiều ở trường, em cũng trưởng thành hơn trong ứng xử, biết sắp xếp thời gian và chủ động học”...

Từ hành trình 6 năm đầy nỗ lực, Trường THCS Chương Dương cho thấy mô hình dạy học 2 buổi/ngày không chỉ tăng chất lượng giáo dục, mà còn mang lại môi trường nuôi dưỡng nhân cách, năng lực và sự tự tin của học sinh.