Chưa thể loại trừ nguy cơ đổ vỡ thị trường trái phiếu, bất động sản

Thị trường trái phiếu, bất động sản từng bước khai thông

Phát biểu tại Diễn đàn Kinh tế - Xã hội năm 2023, ông Nguyễn Xuân Thắng - Giám đốc Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh, Chủ tịch Hội đồng Lý luận Trung ương cho rằng, nền kinh tế Việt Nam từng bước phục hồi song đang đứng trước nhiều thách thức lớn, có những mặt còn trở nên nghiêm trọng hơn so với năm trước, cuối năm còn khó khăn hơn đầu năm, đòi hỏi chúng ta cần có những quyết sách chủ động, ứng phó linh hoạt, sáng tạo để duy trì đà tăng trưởng, có thể “lội ngược dòng” thành công.

Ông Thắng nhấn mạnh, giữ vững ổn định vĩ mô, bảo đảm các cân đối lớn là tiền đề và là điều kiện quan trọng để nền kinh tế Việt Nam bảo vệ được những thành quả phát triển, tăng cường năng lực nội sinh, kiến tạo động lực tăng trưởng bền vững.

Theo ông Thắng, là một nền kinh tế có độ mở cao, trong gần một năm qua, Việt Nam đã phải đối diện với nhiều “cơn gió ngược” liên tục đổi chiều và có hiệu ứng mạnh đến từ bên ngoài, kéo theo sức ép lớn về lạm phát, tỷ giá cùng với những rủi ro về thu hẹp thị trường, đứt gãy chuỗi cung ứng, đứt gãy lao động và biến động giá cả của các mặt hàng chiến lược.

Trong khi đó, các vấn đề bất cập tích tụ qua nhiều năm của thị trường trái phiếu doanh nghiệp, bất động sản, chứng khoán bộc lộ rõ hơn sau đại dịch COVID-19, thanh khoản thị trường tiền tệ bị ảnh hưởng nghiêm trọng do Ngân hàng SCB phải đưa vào diện kiểm soát đặc biệt… đã ảnh hưởng trực tiếp và tác động đến nhiều ngành, nhiều lĩnh vực, gây ra nguy cơ rủi ro hệ thống không nhỏ cho nền kinh tế vừa mới phục hồi mong manh.

Tuy nhiên, nhờ vận dụng linh hoạt, sáng tạo nguyên tắc “dĩ bất biến, ứng vạn biến”, Việt Nam đã triển khai đồng bộ các chính sách vừa tập trung chống chịu, thích ứng với các sức ép đến từ bên ngoài vừa tháo gỡ, xử lý những yếu kém, điểm nghẽn ở bên trong.

Trong đó, “Dĩ bất biến” là việc củng cố, duy trì ổn định vĩ mô, bảo đảm các cân đối lớn, củng cố niềm tin của nhân dân, doanh nghiệp, nhà đầu tư, để nền kinh tế - xã hội có đủ năng lực chống chịu, có dư địa để ứng phó với các diễn biến bất ngờ.

Còn “Ứng vạn biến” là việc điều hành chủ động, linh hoạt, kịp thời hiệu quả chính sách tiền tệ, phối hợp đồng bộ, hài hòa, chặt chẽ với chính sách tài khoá và các chính sách kích cầu, như: Hạ mặt bằng lãi suất, giảm thuế VAT, quyết liệt thực hiện tăng giải ngân đầu tư công… để đưa nền kinh tế ra khỏi tình trạng trì trệ, giảm sút, từng bước tạo lập và dịch chuyển sang trạng thái cân bằng mới.

Với những quyết sách được cân nhắc kỹ lưỡng, kịp thời, phù hợp với tình hình trong xử lý các vấn đề phức tạp, nhạy cảm và chưa có tiền lệ, 3 lĩnh vực huyết mạch của nền kinh tế, nơi tập trung nguồn lực lớn, cũng là động lực kích thích tăng trưởng quan trọng là: Gia tăng dư nợ tín dụng ngân hàng; Khởi tạo lại thị trường vốn trung và dài hạn, nhất là chứng khoán, trái phiếu doanh nghiệp và bất động sản từ chỗ có nguy cơ bị tắc nghẽn, căng thẳng, đóng băng đã từng bước được giải tỏa, khai thông, giữ vững an toàn hệ thống.

Theo ông Thắng, những chuyển biến tích cực đang mang lại niềm tin về triển vọng tươi sáng hơn cho nền kinh tế trong thời gian tới như: Tăng trưởng đang dần khởi sắc, tháng sau tốt hơn tháng trước, quý sau tốt hơn quý trước, nhất là khi các chính sách hỗ trợ đã và đang có tác động rõ nét hơn và những dự án đầu tư phát triển lớn được triển khai mạnh trong cả nước, nhất là việc khởi công đồng loạt 12 dự án hạ tầng lớn mang tính kết nối vùng, quốc gia.

Niềm tin quyết định khả năng kiểm soát rủi ro và ổn định thị trường

Giám đốc Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh cho rằng, mặc dù nền kinh tế Việt Nam đã vượt qua thời điểm khó khăn nhất nhưng chúng ta cũng cần thẳng thắn nhìn nhận rằng, những khó khăn không thể khắc phục chỉ trong một sớm, một chiều.

Trên thực tế, tốc độ tăng trưởng kinh tế vẫn chưa đạt như kỳ vọng; Ổn định vĩ mô, bảo đảm các cân đối lớn của nền kinh tế còn tiềm ẩn rủi ro, nhất là nguy cơ lạm phát gia tăng vào cuối năm; Nguy cơ đổ vỡ trên thị trường trái phiếu doanh nghiệp, bất động sản chưa thể loại trừ.

Mặt khác, doanh nghiệp chưa thể đẩy nhanh phục hồi sản xuất, kinh doanh. Ngay cả vào thời điểm cuối năm khi nhu cầu tiêu dùng tăng cao, xuất khẩu vẫn có thể gặp khó nếu các thị trường lớn trên thế giới rơi vào suy thoái.

Do đó, để xác định kịch bản tăng trưởng trong thời gian tới, ông Nguyễn Xuân Thắng cho rằng cẩn phải tìm ra những giải pháp thực tiễn, khả thi, đột phá nhằm khôi phục các động lực tăng trưởng quan trọng của nền kinh tế.

Trong đó phải đánh giá đầy đủ và chủ động khôi phục tiêu dùng trong nước và dòng vốn đầu tư. Đồng thời tháo gỡ được những khó khăn, khôi phục hoạt động sản xuất kinh doanh của các doanh nghiệp.

Theo ông Thắng, ngay cả khi đại dịch đã đi qua, đời sống của một bộ phận người dân vẫn còn rất khó khăn, nhất là khi công nhân tiếp tục bị cắt giảm việc làm và người dân tại các vùng miền chịu tác động của tình hình thời tiết cực đoan, thiên tai, bão lũ phức tạp, có nguy cơ bị trắng tay.

Trong khi đó, làn sóng bùng nổ tiêu dùng và dịch vụ (như du lịch) của tầng lớp trung lưu sau đại dịch đã chững lại bởi người dân cân thận trọng đối lại chi tiêu và với việc thị trường bất động sản đóng băng, thị trường chứng khoán đi xuống khiến các tầng lớp nhân dân, nhất là tầng lớp trung lưu đã chủ động hạn chế chi tiêu với tâm thế đề phòng rủi ro.

Ông Thắng cũng cho rằng, cần đẩy nhanh sự hồi phục của thị trường chứng khoán, trái phiếu và bất động sản để có tác động lan toả, tạo tín hiệu tích cực, lập lại niềm tin giúp tăng tiêu dùng và đầu tư.

Thực tiễn cho thấy, cuối cùng là niềm tin chứ không phải các quy định hành chính mới quyết định khả năng kiểm soát rủi ro và ổn định thị trường trong những thời điểm nhạy cảm của hệ thống tài chính - ngân hàng.

Nhận thức rõ điều này để có các chính sách phù hợp, phân loại rõ đối tượng, xác lập hoạt động cần hạn chế hay khuyến khích, điều hành thống nhất thay vì thay đổi giật cục, hoặc áp dụng một chính sách chung cho tất cả, không rõ đối tượng, thiếu tính cụ thể, thậm chí chỉ như một lời khuyến cáo.

"Việc làm trong sạch thị trường cần đi đôi với tạo lập môi trường thuận lợi, công bằng để khuyến khích mọi chủ thể kinh tế tham gia sản xuất, kinh doanh, cạnh tranh lành mạnh", ông Thắng nêu.

Giám đốc Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh nhận định, chính sách tiền tệ có những giới hạn của nó, càng không được lạm dung khi dư địa để điều hành không còn nhiều, nhất là khi mặt bằng lãi suất không còn là cứu cánh cho doanh nghiệp đã không còn đủ sức khỏe và không có nhu cầu vay vốn đầu tư do không tìm được thị trường đầu ra cho sản xuất kinh doanh.

Điều này đòi hỏi phải chuyển hướng tập trung ưu tiên chính sách tài khóa, kết hợp triển khai chính sách tiền tệ và tài khóa một cách đồng bộ, nhưng có trọng tâm, trọng điểm, để hướng dòng vốn vào những công trình hạ tầng lớn, những chương trình mục tiêu quốc gia, những ngành, lĩnh vực có khả năng sớm phục hồi và phát triển, dẫn dắt nền kinh tế.

Ngoài ra, ông Thắng cũng đề xuất những giải pháp tháo gỡ những khó khăn, khôi phục sản xuất kinh doanh của các doanh nghiệp.

Trải qua gần ba năm cầm cự, chống chọi với đại dịch, nguồn lực của các doanh nghiệp đã bị suy kiệt, lại thêm những biến cố gần đây trên thị trường tiếp tục bào mòn niềm tin, tinh thần và ý chí sản xuất, kinh doanh.

Quốc hội, Chính phủ đã khẩn trương ban hành nhiều chính sách, giải pháp tháo gỡ những rào cản, khó khăn, vướng mắc cho doanh nghiệp. Điều quan trọng là cần tổ chức triển khai thực hiện có hiệu quả, đưa những chính sách, giải pháp này vào cuộc sống.